Aπρόβλεπτη, όπως τα κύματα

«H ευτυχία; Μην την ψάχνετε! Φτάνει ξαφνικά, σε όποια κατάσταση κι αν βρίσκεστε, με όποιον κι αν είστε. Με κανέναν τρόπο δεν μπορείτε να την προβλέψετε. Είναι αδύνατο να δημιουργήσετε εσείς την ευτυχία, με βάση τις επιθυμίες σας. Μπορεί να φτάσει μια στιγμή μετά, ή να μη φτάσει ποτέ. Είναι απρόβλεπτη, όπως απρόβλεπτα είναι τα κύματα και ο χρόνος».

Τα λόγια αυτά ανήκουν στην πρωταγωνίστρια του τελευταίου βιβλίου της Μπανάνα Γιοσιμότο, που έχει τίτλο «Αναμνήσεις από ένα αδιέξοδο». Είναι αλήθεια πως οι ήρωες της Γιαπωνέζας συγγραφέα, που το πραγματικό της όνομα είναι Γιοσιμότο Μαχόκο αλλά πήρε το παρατσούκλι της επειδή της αρέσουν πολύ οι μπανάνες, δεν είναι ευτυχισμένοι άνθρωποι. Μάλλον με σύγχρονους Ιώβ της Ανατολής θα μπορούσε κανείς να τους παρομοιάσει. Δέχονται την τραγική τους μοίρα (μια απόπειρα ανθρωποκτονίας, μια χαμένη φιλία, ένας βιασμός) χωρίς να κάνουν καμιά προσπάθεια να εξεγερθούν και να την αλλάξουν. «H μορφή, το αρχέτυπο του πόνου υπάρχει σε όλους τους ανθρώπους, άσχετα με την προέλευσή τους», λέει η 42χρονη συγγραφέας του Kitchen στην Κοριέρε ντέλα Σέρα. «Και στο τέλος όλοι μαθαίνουν να βρίσκουν τη λύτρωσή τους στην επικοινωνία με τους άλλους, είτε μέσα είτε έξω από την οικογένεια και τους δεσμούς του αίματος».

Ακριβώς επειδή η μοναδική σταθερά, το μοναδικό κοινό σημείο όλων των πολιτισμών είναι ο πόνος, ενώ η ευτυχία είναι κάτι τυχαίο και συμπτωματικό, η Μπανάνα Γιοσιμότο θεωρεί φυσιολογικό να είναι κανείς δυστυχισμένος. Κι όταν απέκτησε το πρώτο της παιδί, έσπευσε να τελειώσει το βιβλίο που έγραφε γιατί φοβήθηκε ότι η μητρότητα δεν θα την άφηνε να περιγράψει λυπητερές ιστορίες. «Είμαι μια παραδοσιακή Γιαπωνέζα μητέρα», βεβαιώνει. Αλλά λέει ψέματα: μια παραδοσιακή Γιαπωνέζα μητέρα θα παρατούσε τη δουλειά της την ημέρα του γάμου για να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στο σπίτι της, στην οικογένειά της και στα μελλοντικά παιδιά της. Εκείνη, αντίθετα, ασχολείται την ημέρα με την οικογένειά της και τη νύχτα με το γράψιμο. Βρίσκεται ταυτόχρονα μέσα κι έξω από την παράδοση, κάτι φυσιολογικό σε μια χώρα όπου συνυπάρχουν δύο αντίθετες θρησκείες, όπως ο βουδισμός και ο σιντοϊσμός, όπου ο δυτικός πολιτισμός είναι ενσωματωμένος στην αυτόχθονη παράδοση, όπου τα υπερταχέα τρένα Shinkansen ταξιδεύουν δίπλα σε κτίρια από ξύλο και χαρτί και γκέισες με κιμονό προσφέρουν τσάι ακριβώς όπως έκαναν πριν από χίλια χρόνια.

Και η δική της σχέση με τη Δύση; «Για τους ανθρώπους της γενιάς μου, η συμβολή του δυτικού πολιτισμού είναι πλέον δεδομένη. Δεν δίνουμε καν σημασία πλέον. Μας έκανε καλό ή κακό; H Ιαπωνία έχασε τον πόλεμο, ας πούμε λοιπόν πως αναγκαστήκαμε να αγαπήσουμε τον πολιτισμό του νικητή. Αν υπήρξε σύγκρουση, ήταν μονάχα στην αρχή».