Ο φόβος του επιστήμονα

Ευτυχώς, αυτή τη φορά δεν αρκέστηκε σε δυσοίωνες προβλέψεις. Μίλησε για φαγητό, μίλησε και για γυναίκες. Όπως είπαν οι τυχεροί που τον παρακολούθησαν, ήταν «άμεσος και αφοπλιστικός».

Είναι δύσκολο να μιλήσεις για πρόοδο στην εποχή μας, όλο και κάτι θα βρουν για να σε κατηγορήσουν. Μια ασφαλής λύση είναι έτσι να παρουσιάζεις τις ριζοσπαστικές σου προτάσεις ως μόνη λύση για να αποφευχθεί η καταστροφή. Αυτό το τέχνασμα φαίνεται να ακολούθησε και ο Στήβεν Χώκινγκ στην πρόσφατη ομιλία του στο Χονγκ Κονγκ. Αντί να υποστηρίξει ότι ο άνθρωπος πρέπει να κατακτήσει το Διάστημα επειδή η εξερεύνηση είναι στη φύση του και επειδή μόνο έτσι θα επεκτείνει τους ορίζοντές του, είπε πως πρέπει να δημιουργήσουμε βάσεις στη Σελήνη και στον Άρη για να γλιτώσουμε από την επικείμενη καταστροφή. Απ' όλους τους κινδύνους που μας απειλούν, σημαντικότερους θεωρεί ο Βρετανός αστροφυσικός την υπερθέρμανση της Γης, τον πυρηνικό πόλεμο, τους γενετικά τροποποιημένους ιούς. Και πολλούς ακόμη που «ίσως σήμερα δεν γνωρίζουμε».

Από πότε η επιστήμη περιλαμβάνει στη συζήτηση πράγματα που δεν γνωρίζει; Από πότε στα όπλα των επιστημόνων, εκτός από την ανάλυση, προστέθηκε και ο φόβος; Στη συζήτηση που είχε προχθές με φοιτητές και καθηγητές στην Κίνα, ο Χώκινγκ εξέφρασε τον φόβο ότι η θερμοκρασία στη Γη θα φτάσει τους 250 βαθμούς, όπως στην Αφροδίτη. Τέτοιες εκτιμήσεις δεν είναι βέβαια δυνατόν να επαληθευθούν, είναι γεγονός όμως πως ευαισθητοποιούν και κινητοποιούν. H κινδυνολογία «πουλάει». H κριτική που δέχθηκε ο διάσημος επιστήμονας αυτές τις ημέρες δεν αφορά το ότι είναι απαισιόδοξος, αλλά ότι δεν είναι αρκετά απαισιόδοξος. Ένας κοσμολόγος ονόματι Άλαν Γκουθ τον επέπληξε επειδή δεν προτείνει επίγειες διεξόδους από την καταστροφή, όπως για παράδειγμα ένα γιγαντιαίο υπόγειο καταφύγιο στην Ανταρκτική. «Στο σενάριο του Χώκινγκ, οι άνθρωποι είναι οι αρουραίοι του Σύμπαντος» έγραψε η γνωστή μπλόγκερ GrrlScientist. «Όπως οι αρουραίοι μετακινούνταν από το ένα νησί του ωκεανού στο άλλο καταστρέφοντας τα πάντα στο πέρασμά τους, έτσι κι εμείς, βρώμικοι, βίαιοι, άπληστοι, θα ταξιδεύουμε από πλανήτη σε πλανήτη σχεδιάζοντας πάντα την επόμενη κατάκτησή μας. Αυτή είναι άραγε η κληρονομιά που θέλουμε να αφήσουμε;».

Όλοι λοιπόν φαίνεται να συμφωνούν ότι στη Γη τα έχουμε κάνει θάλασσα, και το μοναδικό ερώτημα είναι αν πρέπει να κάτσουμε εδώ και να διορθώσουμε ό,τι μπορούμε ή να φύγουμε όσο είναι καιρός. Στην πραγματικότητα, σημειώνει ο Τζο Καπλίνσκι στο Spiked, ένα ταξίδι στον Άρη δεν μπορεί παρά να συνοδεύεται από ένα θετικό όραμα. Ο στόχος μιας τέτοιας αποστολής δεν μπορεί να είναι η δραπέτευση, αλλά η εξερεύνηση. Έχει ο Άρης ζωή ή όχι; Και η ζωή αυτή σχετίζεται με τη ζωή στη Γη ή είναι ανεξάρτητη από αυτή; Σε τέτοια ερωτήματα, μόνο παθιασμένοι άνθρωποι μπορούν να δώσουν απαντήσεις.