Aγκαλιάζοντας τα δέντρα

«Βιβλία, φίλοι των δασών»: έτσι λέγεται η τελευταία εκστρατεία της Γκρηνπής, με στόχο την προώθηση και χρησιμοποίηση ανακυκλώσιμου χαρτιού ώστε να σωθούν τα δάση.

Ήταν κάποτε ένας ηλικιωμένος άνδρας, που όταν έμαθε ότι θα τον μετέφεραν στο νοσοκομείο για να αφήσει εκεί την τελευταία του πνοή, βγήκε στον κήπο και άρχισε να αποχαιρετά όλα τα δέντρα που είχε φυτέψει και περιποιηθεί στη διάρκεια της ζωής του. Τα αγκάλιαζε και έκλαιγε, λες και ήταν αγαπημένα του πρόσωπα. Ο άνδρας αυτός δεν ήταν διανοούμενος ούτε καλλιτέχνης, δεν ήταν κάποιος δηλαδή που είχε αποφασίσει να εγκαταλείψει τον μάταιο τούτο κόσμο με μια μεγαλειώδη κίνηση ανάλογη της μεγαλειώδους ύπαρξής του. Ένας βοσκός ήταν, ένας αγράμματος άνθρωπος, που δεν είχε διαβάσει ποτέ βιβλία οικολογίας και δεν είχε αναφερθεί ποτέ στη ζωή του στα δέντρα παρά μόνο για πρακτικούς σκοπούς. Το βεβαιώνει ο εγγονός του, που αντίθετα μ' εκείνον είναι άνθρωπος των γραμμάτων κι έχει γράψει πολλά βιβλία. Τον λένε Ζοζέ Σαραμάγκου.

Κανείς δεν ξέρει τι απασχολούσε το μυαλό εκείνου του ανθρώπου στο τέλος της ζωής του, τι σκεφτόταν και τι αισθανόταν, τι τον οδήγησε να αγκαλιάσει με αυτόν τον δραματικό τρόπο τα δέντρα του κήπου του καθώς ετοιμαζόταν να κατευθυνθεί στην τελευταία του κατοικία. Ίσως να ήξερε ότι τα δέντρα δεν μπορούν να κουνήσουν - γράφει ο Πορτογάλος Νομπελίστας στη Ρεπούμπλικα - ότι είναι δεμένα με τη γη από τις ρίζες τους και ότι δεν μπορούν να αποχωριστούν από αυτήν παρά μονάχα για να πεθάνουν. Ίσως στο βάθος της καρδιάς του να γνώριζε, κατά έναν μυστηριώδη τρόπο, ότι η ζωή της γης και η ζωή των δέντρων είναι μία και μόνη ζωή. Ίσως να πίστευε ότι οι μόνοι άξιοι κάτοικοι του πλανήτη είναι τα δέντρα, επειδή τρέφονται απευθείας από τη γη, επειδή την αρπάζουν με τις ρίζες τους και τα αρπάζει κι εκείνη.

Κατά περίεργο τρόπο, την ίδια κίνηση που έκανε πεθαίνοντας εκείνος ο αγράμματος βοσκός την έκαναν πρόσφατα κάποιοι διαδηλωτές στο Πουέρτο Ρίκο: αγκάλιασαν τα δέντρα ενός δάσους που κινδύνευε από τους υλοτόμους και το έσωσαν. Αλλά αυτές οι πρωτοβουλίες δεν φτάνουν, χρειάζονται πιο ριζοσπαστικά μέτρα. Κι ένα από αυτά τα μέτρα αφορά τα βιβλία, που καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες χαρτιού και καταβροχθίζουν δάση με ιλιγγιώδη ταχύτητα. Ακολουθώντας τις οδηγίες της Γκρηνπής, ο Σαραμάγκου απευθύνει έκκληση να αρχίσουν να τυπώνονται βιβλία σε χαρτί που η παραγωγή του σέβεται το περιβάλλον. H αρχή έγινε με το τελευταίο του βιβλίο, τις «Διαλείψεις του Θανάτου», ενώ στην εκστρατεία συμμετέχουν ήδη και μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι όπως ο Harper Collins και ο Random House.

Εκείνος ο φοβερός παππούς θα ήταν σίγουρα υπερήφανος.