Ένας σύγχρονος Iανός

Και καλά, ο Μπερλουσκόνι είναι αδίστακτος, ασύδοτος και ανεξέλεγκτος. Αλλά η ιταλική Κεντροαριστερά δεν έπρεπε να έχει φροντίσει να πείσει για όλα αυτά τους ψηφοφόρους του, ώστε να αποφύγει τώρα όλη αυτή την ταλαιπωρία;

Ένα είδος σύγχρονου Ιανού: έτσι χαρακτηρίζει τον Καβαλιέρε ο Γάλλος ερευνητής Μαρκ Λαζάρ, που έγραψε πρόσφατα ένα βιβλίο με τίτλο «H παρέκκλιση της Ιταλίας» (εκδ. Perrin). Ο απερχόμενος πρωθυπουργός της Ιταλίας είναι κατά το ένα ήμισυ ένας πολιτικός και κατά το άλλο ένας άνθρωπος που επιτίθεται συστηματικά στην πολιτική. Με τον τρόπο αυτό συγκεντρώνει τις ψήφους τόσο των συντηρητικών πολιτών, που πιστεύουν ότι εκπροσωπεί τις αξίες της σύγχρονης Δεξιάς, όσο και των δυσαρεστημένων από την πολιτική που ζουν σε μικρές πόλεις και έλκονται από τις επιθέσεις του εναντίον του «συστήματος». Ακόμη και η επίκληση της κομμουνιστικής απειλής έπαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτές τις εκλογές, λέει ο Λαζάρ στη Μοντ. Την επομένη του B' Παγκοσμίου Πολέμου η χώρα βρέθηκε στο χείλος του εμφυλίου πολέμου. Στην Ίστρια και τη Βόρεια Ιταλία οι κομμουνιστές επιδόθηκαν τότε σε διάφορες ακρότητες, για τις οποίες δεν μιλούσε για πολλά χρόνια η ιταλική Αριστερά.

«Πλουτίστε!»: αυτό ήταν το μήνυμα του Μπερλουσκόνι προς τους Ιταλούς. H απήχηση αυτού του μηνύματος, όπως και η γενικότερη προσωπικότητα του φορέα του, είναι φανερό ότι υποτιμήθηκαν από την ομάδα του Ρομάνο Πρόντι. «Κάτι από τον Μπερλουσκόνι υπάρχει μέσα σε κάθε Ιταλό, μπορεί να συμφωνείς ή να διαφωνείς μαζί του, αλλά αγγίζει το πιο κρυφό κομμάτι του εαυτού μας», λέει ο Σίλβιο Ορλάντο, πρωταγωνιστής της νέας ταινίας του Νάνι Μορέτι με τίτλο «Ο Αλιγάτορας» (μια ενδιαφέρουσα συνέντευξή του δημοσιεύεται στον αυριανό «Ταχυδρόμο»). H ιταλική Κεντροαριστερά, όμως, περιορίστηκε να καταγγείλει τη σύγκρουση συμφερόντων, τη διαφθορά και τα σκάνδαλα. Πίστεψε ότι το σύνθημα «Basta» ήταν αρκετό για να κατατροπώσει τον αντίπαλό της, χωρίς καν να χρειάζεται να παρουσιάσει μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση. Νίκησε - αλλά δεν έπεισε.

H σημερινή ιταλική Αριστερά, λέει ο Κλάουντιο Μάγκρις στη Στάμπα, έχει χάσει το ισχυρό αίσθημα ευθύνης που χαρακτήριζε τα κυριότερα πολιτιστικά της ρεύματα, τον κομμουνισμό του Γκράμσι και τη φιλελεύθερη δημοκρατία του Μπόμπιο. Ήταν δύο Ιταλίες πολύ διαφορετικές, που αμφότερες ηττήθηκαν, αυτό που τις ένωνε όμως ήταν η επαφή τους με την πραγματικότητα, η ικανότητά τους να κάνουν διάκριση ανάμεσα στους πραγματικούς και τους εικονικούς αριθμούς. Τώρα βλέπεις ηγέτες να περνούν όλη τη μέρα τους στην τηλεόραση κάνοντας κηρύγματα περί ενότητας και το βράδυ να πηγαίνουν στο σπίτι τους θεωρώντας ότι έκαναν το καθήκον τους. Σε όλο τον κόσμο έχουν γίνει τεράστιες αλλαγές, το κλασικό προλεταριάτο εξαφανίστηκε, η σχέση των πολιτών με την ενημέρωση έχει μεταμορφωθεί, ο Μπερλουσκόνι το κατάλαβε, αλλά η Αριστερά δεν πήρε χαμπάρι.