Tο λάθος του μεγιστάνα

Θεωριών συνωμοσίας τέλος: ο Μιλόσεβιτς πέθανε από φυσικά αίτια. H κληρονομιά που αφήνει στη Σερβία, όμως, είναι βαριά.

Το Πετς είναι μια πόλη που βρίσκεται στο Νοτιοδυτικό Κόσοβο. Από εδώ κατάγεται ένας κύριος που κατάφερε με αδιαφανείς διαδικασίες να γίνει ο πιο πλούσιος άνθρωπος της χώρας του, προτού ασχοληθεί με την πολιτική και καταλάβει την τρίτη θέση στις προεδρικές εκλογές του 2004 με ποσοστό 18%. H συνέχεια είναι σχεδόν προβλέψιμη: ο κύριος αυτός διώκεται σήμερα για σειρά κατηγοριών, όπως φοροδιαφυγή και κατάχρηση εξουσίας, αλλά έχει γίνει λαγός. Στη Ρωσία, όπου πιθανότατα έχει καταφύγει μαζί με με άλλους φυγόδικους, αυτούς τους τύπους τους ονόμασαν «ολιγάρχες». Στη Σερβία τους αποκαλούν απλώς tycoons.

Τη δεκαετία του '80, όταν η οικονομία της αγοράς άρχισε να κάνει τα πρώτα της βήματα στη Γιουγκοσλαβία, ο Μπογκολιούμπ Κάριτς ίδρυσε με τους αδελφούς του μια μικρή ιδιωτική επιχείρηση. Όπως γράφει η Ελέν Ντέσπιτς-Πόποβιτς στη Λιμπερασιόν, ο Μιλόσεβιτς τον είχε προσέξει από τότε. Κι όταν ανέλαβε την εξουσία και άρχισε να μοιράζει τα πόστα, του επέτρεψε να ανοίξει την πρώτη ιδιωτική τράπεζα του Βελιγραδίου. Στη συνέχεια, ο Κάριτς απέκτησε τον έλεγχο της Mobtel, της πρώτης εταιρείας κινητής τηλεφωνίας που ιδρύθηκε από κοινού με το κράτος το 1994, ενώ αγόρασε ακόμη τη ΒΚ Television, τρίτο σε τηλεθέαση κανάλι, και ένα ιδιωτικό πανεπιστήμιο. Τα συμφέροντά του επεκτείνονταν εκείνη την εποχή σε 15 χώρες, αλλά η τύχη του ήταν δεμένη με εκείνη του Μιλόσεβιτς. Όταν ο τελευταίος ανατράπηκε, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση. H κυβέρνηση Τζίντζιτς αποφάσισε να φορολογήσει τα extra profits (παράνομα κέρδη) που είχε αποκομίσει τα προηγούμενα χρόνια και να εξετάσει τη νομιμότητα της ίδρυσης της τράπεζάς του. Εκείνος απάντησε όπως ακριβώς ο Μπερλουσκόνι: με τη δημιουργία ενός προσωποπαγούς κόμματος που το ονόμασε Pokret Snaga Serbije. Snaga, στα σερβικά, σημαίνει «δύναμη» - μία σαφής παραπομπή στο κόμμα Φόρτσα Ιτάλια του Ιταλού πρωθυπουργού. Αλλά ο Κάριτς υπερτίμησε τη δύναμή του. Και όταν άρχισε να εξαγοράζει τις ψήφους βουλευτών του εύθραυστου κυβερνητικού συνασπισμού και να απειλεί ότι θα τον ανατρέψει, ολόκληρη η πολιτική και δικαστική εξουσία στράφηκε εναντίον του.

Τον περασμένο Δεκέμβριο, οι αρχές προχώρησαν στην εθνικοποίηση της Mobtel και τη σύλληψη τριών στελεχών της: όπως αποδείχθηκε, το κράτος δεν εισέπραξε ποτέ μερίσματα, αφού η εταιρεία εμφανιζόταν με πλαστούς ισολογισμούς να μην έχει κέρδη. Το επόμενο βήμα φαίνεται ότι θα είναι η άρση της άδειας λειτουργίας της ΒΚ Television. Από την εξορία του, ο Κάριτς καταγγέλλει ότι είναι θύμα πολιτικών διώξεων. Και υπό μία έννοια έχει δίκιο. Όπως σημειώνει ο Μίσα Μπέρκιτς, συντάκτης του περιοδικού Ekonomist και μέλος της πρώτης επιτροπής κατά της διαφθοράς που δημιουργήθηκε στη Σερβία, «όλοι οι άλλοι tycoons που έκαναν περιουσίες την εποχή του Μιλόσεβιτς βρίσκονται πάντα στις θέσεις τους και εξακολουθούν να πλουτίζουν». Μάλλον ήταν πιο έξυπνοι. Ή πιο ρεαλιστές.