Ούτε Θεό ούτε Σατανά

H Λαράς είναι μια παράλια πόλη του Μαρόκου, κάπου 80 χιλιόμετρα νοτίως της Ταγγέρης. Εδώ είχε συνοδεύσει πριν από πολλά χρόνια ο Ταχάρ Μπεν Τζελούν τον Ζαν Ζενέ, όταν ο τελευταίος έψαχνε μέρος για να κτίσει ένα σπίτι. Όχι για τον ίδιο, αλλά για τον γιο του Μοχάμεντ, τον Εζεντίν, που τον θεωρούσε κάτι σαν ανιψάκι του. Το αρχικό σχέδιο το έκανε ο ίδιος και στη συνέχεια ανέθεσε την κατασκευή σε έναν φίλο του αρχιτέκτονα στο Παρίσι. Το σπίτι έπρεπε να έχει μεγάλους χώρους και πολλά βιβλία: για τον σκοπό αυτό είχε ζητήσει από τον εκδότη του, τον Γκαλιμάρ, να στείλει στη Λαράς την πλήρη σειρά των εκδόσεων Pleiade. Ο Εζεντίν έπρεπε να μεγαλώσει σε ένα σπίτι γεμάτο βιβλία.

Ο Ζενέ είχε μια περίεργη σχέση με το Μαρόκο, γράφει ο Μπεν Τζελούν στη Ρεπούμπλικα με αφορμή τη συμπλήρωση είκοσι χρόνων από τον θάνατό του. Σιχαινόταν την Ταγγέρη, που του θύμιζε την Κυανή Ακτή, αλλά αγαπούσε τη Λαράς γιατί ανέδιδε μια νοσταλγία από την ισπανική εποχή. Ακόμη περισσότερο αγαπούσε το Ραμπάτ, όπου ζούσε εκείνη την εποχή μια καλή του φίλη, η Παλαιστίνια Λεϊλά Σαχίντ. H πόλη που είχε όμως ξεχωριστή θέση στην καρδιά του ήταν η Φεζ. Εκεί είχε συναντήσει τον Μοχάμεντ Κατρανί, τον τελευταίο του φίλο. Τον βρήκε να κοιμάται στον δρόμο: είχε λιποτακτήσει από τον στρατό και δεν ήξερε τι να κάνει στα δρομάκια της παλιάς πόλης. Ο Ζενέ τον πήρε υπό την προστασία του και κατάφερε να του βγάλει διαβατήριο για το Παρίσι. Δεν κοιμόντουσαν μαζί, ο Μοχάμεντ δεν ήταν ομοφυλόφιλος. Ο συγγραφέας τον πάντρεψε με μια συγγενή του και το παιδί που έκαναν το έβγαλε Εζεντίν, όπως έλεγαν τον εκπρόσωπο της Παλαιστίνης στο Παρίσι που δολοφονήθηκε το 1978 από τις μυστικές υπηρεσίες του Σαντάμ Χουσεΐν.

Ο Ζενέ απεχθανόταν τον στρατό, την αστυνομία και το κράτος, ιδιαίτερα το γαλλικό: θεωρούσε ότι ο λόγος που τον είχαν κλείσει στη φυλακή δεν ήταν κάποια μικροαδικήματα που είχε διαπράξει, αλλά το γεγονός ότι ήταν ορφανός. Υπερασπιζόταν τους Μαύρους Πάνθηρες επειδή ήταν θύματα φυλετικών διακρίσεων και αγωνιζόταν για τα δικαιώματα των Παλαιστινίων επειδή δεν είχαν δικό τους κράτος. «Την ημέρα που οι Παλαιστίνιοι θα αποκτήσουν δικό τους κράτος, δική τους αστυνομία και δικό τους στρατό, θα πάψουν να με ενδιαφέρουν», είπε μια ημέρα στον Μπεν Τζελούν. Πέθανε πολύ πριν εκπληρωθεί αυτό το όνειρο, στις 15 Απριλίου 1986, μία ημέρα μετά τη Σιμόν ντε Μπωβουάρ. Τον έθαψαν στη Λαράς, δίπλα στη θάλασσα, σ' ένα νεκροταφείο για χριστιανούς, αυτόν, που δεν πίστευε ούτε στον Θεό ούτε στον Σατανά.