Mαταιόδοξη, επιπόλαιη και ρηχή

H Ισπανία είναι μια πολύ συμπαθής χώρα. Οι κάτοικοί της είναι εφευρετικοί, φιλελεύθεροι, καλόκαρδοι, όπως και αρκετά εγωιστές. Δουλεύουν πολύ, ξέρουν να γλεντάνε, συμφωνούν με τους γάμους των ομοφυλοφίλων και εκτιμούν τη βασιλική τους οικογένεια λίγο περισσότερο απ' ό,τι της αξίζει. Όταν όμως βρίσκονται αντιμέτωποι με το θέμα του φρανκισμού, καταλαμβάνονται από μια εμφανή αμηχανία. Οι νεώτεροι δεν πολυκαταλαβαίνουν, και δεν πολυνοιάζονται. Οι μεγαλύτεροι δεν ξέρουν πώς να το χειριστούν. Κι όταν ένας στρατηγός προτείνει να σταλεί ο στρατός στην Καταλωνία για να αποτρέψει τον διαμελισμό της χώρας, όλοι αναρωτιούνται από πού ξεφύτρωσε, ποιοι τον έβαλαν, πού το πάει.

Αντίθετα με αυτό που συνέβη μετά τον πόλεμο στη Γαλλία, την Ιταλία ή τη Γερμανία, γράφει στον Νουβέλ Ομπζερβατέρ ο Ισπανός συγγραφέας Χαβιέρ Μαρίας, η Ισπανία δεν γνώρισε ποτέ ένα αίσθημα εθνικής ντροπής για τη δικτατορία της. Δεν χώνεψε ποτέ ότι ο φρανκισμός ήταν κάτι κακό, που πρέπει να καταδικαστεί. Ο βασικότερος λόγος είναι ότι ενώ στις άλλες χώρες όλα τελείωσαν το 1945, με μια «απελευθέρωση», εδώ η δικτατορία συνεχίστηκε για άλλα τριάντα χρόνια. Ο Φράνκο πέθανε στις 20 Νοεμβρίου του 1975 στο κρεβάτι του, με όλες τις εξουσίες να βρίσκονται στα χέρια του ίδιου και των συνεργατών του. Αν ο βασιλιάς δεν είχε δημοκρατικές πεποιθήσεις, η δικτατορία μπορεί να συνεχιζόταν. Αν οι Ισπανοί προσπαθούσαν τα επόμενα χρόνια να δικάσουν τους πρωτεργάτες της δικτατορίας, είναι πολύ πιθανό η προσπάθειά τους αυτή να πνιγόταν στο αίμα.

Αυτό που όλοι προσπαθούν να ξεχάσουν - σημειώνει ο Χαβιέρ Μαρίας - είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος της ισπανικής κοινωνίας, της Καταλωνίας και της Χώρας των Βάσκων συμπεριλαμβανομένων, συνεργάστηκε με αυτό το παράνομο καθεστώς, από το 1939 μέχρι την πτώση του. Το φρανκικό πνεύμα ίσως να έχει λοιπόν εισχωρήσει στην κοινωνία βαθύτερα απ' ό,τι νομίζουμε. Έχει εισχωρήσει στην Αριστερά, που δεν υπήρξε παρά ελάχιστα δημοκρατική, καθώς και στους εθνικισμούς, που δεν είναι καθόλου δημοκρατικοί (ιδίως ο βασκικός). Διαπνέει πάντα τη Δεξιά και την Καθολική Εκκλησία. Ποιος δεν θυμάται τι έγινε τη νύχτα της 17ης Μαρτίου του 2005, όταν αποκαθηλώθηκε το τελευταίο άγαλμα του Φράνκο από τη Μαδρίτη; Δεν διαμαρτυρήθηκαν μόνο οι εξτρεμιστές της Δεξιάς, αλλά και το Λαϊκό Κόμμα, που κυβερνούσε για οκτώ χρόνια, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του Τύπου (με εξαίρεση την Ελ Παΐς). Υπάρχει λοιπόν στην Ισπανία ένας ισχυρός κοινωνιολογικός, και όχι πολιτικός, φρανκισμός. Και αυτό είναι σοβαρό.

Μην έχετε καμιά αμφιβολία, καταλήγει ο συγγραφέας του «Αιώνα» και του «Αισθηματικού Άνδρα»: η Ισπανία είναι μια χώρα ματαιόδοξη, επιπόλαιη και ρηχή, τόσο πολιτικά όσο και ηθικά. Κάπως οικεία ακούγονται όλα αυτά. Μήπως γι' αυτό την αγαπάμε τόσο;