Aριστοκράτες και πλουτονομίες

«H νέα αριστοκρατία ζητά από τις άλλες κοινωνικές κατηγορίες να κάνουν θυσίες στο όνομα του παγκόσμιου ανταγωνισμού ή της ισορροπίας της οικονομίας, αλλά δεν παραιτείται η ίδια από κανένα προνόμιο ούτε δέχεται καν ότι τίθεται τέτοιο θέμα», Λιονέλ Ζοσπέν.

Για το βιβλίο του Κώστα Σημίτη που παρουσιάζεται σήμερα είναι αρμοδιότεροι άλλοι να μιλήσουν. Πριν από λίγες ημέρες, όμως, κυκλοφόρησε το βιβλίο ενός άλλου σοσιαλιστή πρώην πρωθυπουργού που προκάλεσε αρκετές συζητήσεις, κυρίως για την περιγραφή του νέου «ταξικού εχθρού». Σύμφωνα με τον Λιονέλ Ζοσπέν («Ο κόσμος όπως τον βλέπω», εκδ. Gallimard), η νέα αριστοκρατία είναι προϊόν μιας άτυπης συμμαχίας ανάμεσα στους διευθυντές των μεγάλων επιχειρήσεων, τους χρηματιστές, υψηλά στελέχη της βιομηχανίας και των υπηρεσιών, ορισμένους ανώτατους κρατικούς αξιωματούχους και κάποιους προνομιούχους δημοσιογράφους. Αντίθετα με την παλιά αστική τάξη, που ήταν πατριωτική, μερικές φορές εθνικιστική και σίγουρα προστατευτική, αυτή η νέα κυρίαρχη τάξη έχει υιοθετήσει την ιδεολογία της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης επειδή με τον τρόπο αυτό δικαιολογεί την ύπαρξή της και τις απαιτήσεις της.

Έχει δίκιο ο Ζοσπέν; Ναι, απαντά ο Ερίκ Λε Μπουσέ στη Μοντ. Ορισμένα στελέχη έχουν πάρει διαζύγιο από τα έθνη. Ο μισθός των 500.000 ευρώ τον χρόνο δεν περιορίζεται πια μόνο στους 40 πλουσιότερους Γάλλους. Αυτοί οι «νομάδες», όπως τους είχε αποκαλέσει πριν από μερικά χρόνια ο Ζακ Αταλί, έχουν τελείως διαφορετικά συμφέροντα από τους ανθρώπους με λίγα προσόντα ή μικρή κινητικότητα. H ιδεολογία τους συμπυκνώνεται σε τέσσερις λέξεις: «the winner takes all», ο νικητής τα παίρνει όλα. Για τους άλλους δεν μένει τίποτα. Επειδή μάλιστα οι «καλοί» γνωρίζουν ότι ανά πάσα στιγμή μπορεί να δώσουν τη θέση τους σε ακόμη «καλύτερους», φροντίζουν να πλουτίσουν γρήγορα. Οι αμοιβές τους μόνο μ' εκείνες των αστεριών του ποδοσφαίρου μπορούν να συγκριθούν.

Κατά σύμπτωση, τις ίδιες ημέρες με τα βιβλία των σοσιαλιστών κυκλοφόρησε και μια μελέτη του τεράστιου αμερικανικού ομίλου Citigroup, στον οποίο ανήκει η Citibank. Κατά μία δεύτερη σύμπτωση, τα συμπεράσματα και των δύο στρατοπέδων είναι τα ίδια! Σύμφωνα με τη Citigroup, υπάρχουν τρεις χώρες - οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Βρετανία - που η οικονομική τους ανάπτυξη κινείται και καταναλώνεται από τους ολίγους εύπορους. Στις χώρες αυτές, που αποκαλούνται «πλουτονομίες», ο μέσος καταναλωτής απουσιάζει. Υπάρχουν οι πλούσιοι καταναλωτές, λίγοι αλλά με δυσανάλογα μεγάλο μερίδιο στην πίτα, και οι υπόλοιποι, το μεγάλο πλήθος των «μη πλουσίων». Στις ΗΠΑ, το πλουσιότερο ένα εκατομμύριο των νοικοκυριών απορροφά το 20% του συνολικού εισοδήματος, όσο περίπου και τα 60 εκατομμύρια φτωχότερα νοικοκυριά. H ανακατανομή του εισοδήματος δεν ενδιαφέρει τον σημερινό καπιταλισμό. H ενσωμάτωση των κατωτέρων στρωμάτων δεν είναι πλέον αναγκαία, οι ελίτ μπορούν να λειτουργήσουν μόνες τους.

Ή έτσι νομίζουν. Οι εξαγριωμένοι μετανάστες της Γαλλίας, πάντως, έχουν διαφορετική γνώμη.