Bιολογικός τρόμος

«Οικολογικό τρομοκράτη» χαρακτήρισε τη γρίπη των πτηνών ο υπουργός Υγείας του Χονγκ Κονγκ. Και ο πρόεδρος Μπους περιέπεσε σε σύγχυση. Πώς να στείλει τους πεζοναύτες εναντίον μιας τόσο ιδιόρρυθμης απειλής;

Το πρώτο καμπανάκι κτύπησε το 1996, με τον εντοπισμό του πρώτου κρούσματος μετάδοσης της ασθένειας των «τρελών αγελάδων» στον άνθρωπο. Τότε, οι ειδικοί είχαν προειδοποιήσει ότι η ασθένεια συνδέεται άμεσα με την εντατική εκτροφή των ζώων. Το καλοκαίρι κτύπησε το δεύτερο καμπανάκι, κι ας το άκουσαν πολύ λίγοι: από τις 24 Ιουνίου μέχρι τις 3 Αυγούστου, ο στρεπτόκοκκος suis σκότωσε 38 ανθρώπους στην κινεζική επαρχία Σισουάν. Ήταν η πρώτη φορά που ένα βακτήριο ιδιαίτερα διαδεδομένο μεταξύ των χοίρων προσέβαλλε τον άνθρωπο. Επειδή όμως οι θάνατοι περιορίστηκαν στην Κίνα, κανείς δεν έδωσε σημασία. Δεν συμβαίνει το ίδιο με το τρίτο καμπανάκι, την ανακάλυψη ύποπτων κρουσμάτων γρίπης των πτηνών στην Τουρκία και τη Ρουμανία. Αυτό που μας κάνει να ανησυχούμε αυτή τη φορά είναι τα αποδημητικά πουλιά. H εντεινόμενη ανησυχία, όμως, ίσως να αποτελέσει και μια ευκαιρία για να επανεξεταστεί η μέθοδος της εντατικής κτηνοτροφίας.

Όπως εξηγεί στη Ρεπούμπλικα ο Ενρίκο Μορικόνι, πρόεδρος της ιταλικής Ένωσης Κτηνιάτρων για τη Δημόσια Υγεία, δύο είναι οι παράγοντες που συνδέουν αυτή τη μέθοδο με την καλλιέργεια μολυσματικών ιών. Ο πρώτος είναι ο μεγάλος αριθμός ζώων που είναι κλεισμένα σε περιορισμένο χώρο: η συγκέντρωση ιών και βακτηρίων σε τέτοιες συνθήκες είναι πολύ υψηλή. Ο δεύτερος παράγων είναι η μαζική χρήση αντιβιοτικών, τα οποία χορηγούνται για να αντισταθμιστούν οι βλάβες από τις αφύσικες συνθήκες εκτροφής. Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων διευκολύνει τη μετάλλαξη των ιών και των βακτηρίων. Αν ληφθεί υπόψη και ο πολλαπλασιασμός των μετακινήσεων ανθρώπων και αγαθών, γίνεται αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος. H τελευταία επιδημία αφθώδους πυρετού, για παράδειγμα, έφτασε στην Ιταλία από δύο φορτηγατζήδες που αγόρασαν στην Ασία ένα σάντουιτς με μολυσμένο κρέας. Φτάνοντας στην Ευρώπη, έκαναν καθαριότητα στο φορτηγό και τα υπολείμματα κατέληξαν σε ένα μέρος όπου εκτρέφονταν γουρούνια.

Πώς θα αντιμετωπιστεί, λοιπόν, αυτός ο νέος κίνδυνος; Οι κυβερνήσεις παραγγέλλουν αντιγριπικά φάρμακα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας βρίσκεται σε επιφυλακή για την παρασκευή του κατάλληλου εμβολίου, οι ειδικοί ελπίζουν ότι ο συνδυασμός καραντίνας, φαρμάκων και εμβολίων θα επιτρέψει την ανάσχεση της επιδημίας - με την προϋπόθεση να εντοπιστεί εγκαίρως. Πολλοί λένε ότι ο κίνδυνος έχει διογκωθεί, ότι η γρίπη των πτηνών θα περάσει όπως έγινε και με τον SARS: στο κάτω κάτω, δεν έχουν καταγραφεί παρά 69 θάνατοι στην Ασία τα τρία τελευταία χρόνια. Το βέβαιο είναι ότι αν δεν αντιμετωπιστεί δραστικά η εντατική κτηνοτροφία, όλο και περισσότεροι ιοί θα περνούν από τα ζώα στον άνθρωπο. Και η συσσώρευση αυτή θα φέρει αργά ή γρήγορα την καταστροφή.