Τα άπαντα του τρομοκράτη

Ο Μπρους Λώρενς είναι ένας ήσυχος άνθρωπος. Ζει κοντά στο Ντάρχαμ της βόρειας Καρολίνα, διδάσκει ισλαμικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Ντιουκ και η αγαπημένη του ενασχόληση είναι να κλείνεται με τη σύζυγό του δύο φορές την εβδομάδα στη βιβλιοθήκη του σπιτιού τους και να διαβάζουν δυνατά ποίηση. Τελευταία, όμως, η ζωή του έχει αναστατωθεί λιγάκι. Αντί για ποιήματα, διαβάζει ομιλίες, συνεντεύξεις και δηλώσεις του Οσάμα μπιν Λάντεν. Ο Λώρενς δεν αποφάσισε να πάει στο Ιράκ και να πολεμήσει τους απίστους. Δέχθηκε απλώς μια ενδιαφέρουσα πρόταση: να επιμεληθεί και να γράψει την εισαγωγή σε ένα πρωτότυπο βιβλίο που θα κυκλοφορήσει στην Αμερική τον ερχόμενο Νοέμβριο από τον ανεξάρτητο εκδοτικό οίκο Verso.
Το βιβλίο θα λέγεται «Μηνύματα προς την Ανθρωπότητα» και θα περιλαμβάνει όλες τις ανακοινώσεις του αρχηγού της αλ-Κάιντα από το 1994 ως το 2004. «Ο Οσάμα μπορεί να είναι ο μεγαλύτερος τρομοκράτης στον κόσμο, είναι όμως και ένας από τους καλύτερους συγγραφείς στην αραβική γλώσσα», εξηγεί ο Λώρενς στο περιοδικό Νιου Γιόρκερ. Τα κείμενά του είναι πλούσια σε ιστορικές αναφορές, λογοτεχνικές μεταφορές και ποιητικά στοιχεία. «Πρώτα ήταν ο Ριχάρδος ο Λεοντόκαρδος, ύστερα ο Μπαρμπαρόσα, και τώρα ο Μπους», λέει κάπου. Η λογική του ανδρός είναι ιδιότυπη. Ο Οσάμα, που μιλάει πάντα στο τρίτο πρόσωπο, ισχυρίζεται ότι δεν εγκρίνει το φόνο αθώων: με δεδομένο όμως ότι οι Αμερικανοί πληρώνουν φόρους, ο όρος «αθώος Αμερικανός» δεν υπάρχει. Από τις ομιλίες του δεν λείπει και το μαύρο χιούμορ, που μοιραία χάνεται στις μεταφράσεις. Ο «Θείος Σαμ», για παράδειγμα, είναι στα αραβικά «Αμ Σαμ», που κάνει και ρίμα. Η αραβική λέξη «σαμ» σημαίνει δηλητήριο και ο θείος, στα αραβικά, είναι κάποιος που εμπιστεύεσαι.
«Η γλώσσα του Οσάμα θυμίζει Τσώσερ στην αρχαϊκή του εκδοχή», τονίζει ο Λώρενς. Η προσπάθειά του όμως να συλλέξει όλα αυτά τα κείμενα παρουσιάζει μεγάλες δυσκολίες. Δεν μπορεί, ας πούμε, να πάει στη Βιβλιοθήκη του Κονγκρέσου και να ζητήσει τον φάκελο του Οσάμα μπιν Λάντεν. Μια ομιλία που εκφώνησε ο τρομοκράτης το 2003 εξαφανίστηκε από το Internet λίγες ημέρες μετά τον εντοπισμό της από έναν υπάλληλο του εκδοτικού οίκου, ενώ άλλες ομιλίες έχουν λογοκριθεί ή διαστρεβλωθεί από τους διαδοχικούς μεταφραστές τους. Μια φάτουα που είναι γνωστή ως «Λαντενική Επιστολή» δημοσιεύτηκε σε μια βρετανική εφημερίδα, αλλά ο εκδότης αρνείται να δώσει το πρωτότυπο στον Λώρενς. Εκείνος όμως δεν χάνει το θάρρος του και συνεχίζει να ψάχνει, να σκαλίζει, να ρωτά. Εχει ευγενή σκοπό: είναι η πρώτη φορά που θα εκδοθούν στα αγγλικά τα σημαντικότερα κείμενα του μπιν Λάντεν. «Εάν θέλουμε να τον νικήσουμε», λέει, «πρέπει πρώτα να τον καταλάβουμε».