Tα μαθήματα της Iρλανδίας

Μια μακρά περίοδος ένοπλης δράσης έλαβε τέλος με την ανακοίνωση του Ιρλανδικού Δημοκρατικού Στρατού ότι καταθέτει τα όπλα. Μπορεί άραγε να εξαχθούν από αυτό το κεφάλαιο μαθήματα για τη μάχη κατά του ισλαμοφασισμού;

Στις αρχές της δεκαετίας του '90, ύστερα από άλλη μια αιματηρή επίθεση του IRA, ρώτησαν τον μετριοπαθή ηγέτη του καθολικού Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος Τζων Χιουμ αν την καταδικάζει. Εκείνος κούνησε το κεφάλι του και είπε: «Δεν έχει νόημα να σχολιάζεις την τελευταία ωμότητα». Αυτή η ψύχραιμη αντίδραση, η άρνηση της συναισθηματικής εμπλοκής στην κρίση, αποτελούσε ένα νέο τρόπο αντιμετώπισης ενός παλιού προβλήματος. Σιγά-σιγά, κι άλλοι πρωταγωνιστές του Βορειοϊρλανδικού προβλήματος, ακόμη και οι πιο ακραίοι, κατάλαβαν ότι ο Χιουμ είχε δίκιο. Το αίμα συνέχισε να ρέει στο όνομα της «ενωμένης Ιρλανδίας», αλλά δύο πράγματα αποδεικνύονταν πιο δυνατά από αυτό. Παρά τις επιθέσεις, η καθημερινή ζωή των κατοίκων συνεχίστηκε, τα καφέ δεν έκλεισαν, τα λεωφορεία δεν σταμάτησαν να κυκλοφορούν, οι μαθητές δεν σταμάτησαν να πηγαίνουν στο σχολείο, οι εργαζόμενοι δεν κλείστηκαν στα σπίτια τους. Κι όταν τους ρωτούσαν, οι περισσότεροι κάτοικοι του Βορρά απαντούσαν πάντα ότι θέλουν να παραμείνουν μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου. Στο τέλος, η δημοκρατία νίκησε τα όπλα. Έχασαν τη ζωή τους 3.700 άνθρωποι, τραυματίστηκαν πολλές χιλιάδες ακόμη, έγιναν αυθαίρετες φυλακίσεις, βασανισμοί και δολοφονίες, αλλά αυτό που μέτρησε τελικά ήταν το πάθος για ζωή.

Στη μακρά εκείνη κρίση, παρατηρεί ο Μπράιαν Κάθκαρτ στον δικτυακό τόπο Open Democracy, έπαιξαν σημαντικό ρόλο η θρησκεία, ο εθνοτικός προσδιορισμός, ο εθνικισμός και ο ιμπεριαλισμός, ενώ αναφέρθηκαν συχνά η ιστορία, η γεωγραφία, η οικονομία και η δημογραφία. Πολλά από αυτά τα στοιχεία εμφανίζονται και στη σημερινή συζήτηση για τον ισλαμικό εξτρεμισμό. Οι δύο τρομοκρατίες είναι βέβαια πολύ διαφορετικές. Στη μία περίπτωση είχαμε συγκεκριμένα στρατόπεδα και διακηρυγμένους στόχους, στην άλλη έχουμε μονάχα υποψίες και θεωρίες. Εκεί, ο διάλογος ήταν ζήτημα πολιτικής επιλογής, εδώ είναι απολύτως αδύνατος. Το συνδετικό τους στοιχείο, όμως, είναι το αίμα. Και αυτό ακριβώς το στοιχείο έκανε για πολλές δεκαετίες τη Βόρεια Ιρλανδία ένα «εργαστήρι», από το οποίο αποκομίζονταν διδάγματα για την άσκηση πολιτικής χωρίς συναίνεση και για τη διαχείριση της πολιτικής βίας.

Το κυριότερο απ' αυτά τα διδάγματα είναι ότι οι δημοκρατικές κοινωνίες είναι ισχυρότερες απ' ό,τι συχνά νομίζουμε. Κι αν είναι αλήθεια ότι για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας απαιτούνται συχνά έκτακτα μέτρα, όπως η άρση του απορρήτου των επικοινωνιών ενός υπόπτου, άλλο τόσο αλήθεια είναι ότι μια δημοκρατία που δέχεται επίθεση δεν μπορεί να εγκαταλείψει τις αξίες που την ορίζουν και την προσδιορίζουν. Οι καμικάζι μπορεί να συνιστούν ένα όπλο που ο IRA ποτέ δεν χρησιμοποίησε, ας μην ξεχνάμε όμως ότι οι δημοκρατίες έχουν περάσει από χειρότερες, πολύ χειρότερες καταστάσεις.