Οταν οι υγιείς γίνονται υποψήφιοι ασθενείς

Πρέπει να έχει περάσει πάνω από χρόνος από την τελευταία φορά, ίσως και δύο. Δεν αποκλείεται μάλιστα τα χρόνια να είναι στην πραγματικότητα τρία. Σε κάθε περίπτωση, η κολονοσκόπηση πρέπει να γίνει επειγόντως, οι ευρωπαίοι γιατροί λένε ότι από μια ηλικία και πάνω πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο, ενώ οι αμερικανοί συνάδελφοί τους την απαιτούν κάθε έξι μήνες. Πρόσφατη είναι άλλωστε η μελέτη που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine και απέδειξε περίτρανα ότι η συγκεκριμένη εξέταση μειώνει θεαματικά τους θανάτους από καρκίνο του παχέος εντέρου. Κι αν η προετοιμασία είναι απωθητική – και δημιουργεί οικογενειακά προβλήματα στην περίπτωση, ας πούμε, που έχεις μόνο μία τουαλέτα στο σπίτι σου – είναι σαφές ότι αξίζει τον κόπο. Η πρόληψη, το ακούμε και το βλέπουμε παντού, σώζει ζωές.

Η μήπως δεν είναι έτσι ακριβώς τα πράγματα; Μήπως η έμφαση της σύγχρονης ιατρικής στις συχνές προληπτικές εξετάσεις προκειμένου να γίνεται έγκαιρη διάγνωση για καρδιοπάθεια, διαβήτη, οστεοπόρωση ή καρκίνο το μόνο που πετυχαίνει είναι να μετατρέπει τους υγιείς σε υποψήφιους ασθενείς; Όπως γράφει στους Νιου Γιορκ Τάιμς ο καθηγητής ιατρικής Γκίλμπερτ Ουελτς, ο προληπτικός έλεγχος των φαινομενικά υγιών μπορεί πράγματι να σώζει μερικές ζωές (αν και το Εθνικό Αντικαρκινικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ μάταια αγωνίστηκε να βρει σχετικές ενδείξεις σε πρόσφατες μεγάλες μελέτες για τον καρκίνο του προστάτη και των ωοθηκών). Ταυτόχρονα όμως οδηγεί πολλούς ακόμη σε περιττά ραντεβού, περιττές εξετάσεις, περιττά φάρμακα και περιττές εγχειρήσεις. Αρκετοί απ’αυτούς υφίστανται παρενέργειες από τα φάρμακα ή επιπλοκές από τις εγχειρήσεις. Κάποιοι πεθαίνουν. Και μην ξεχνάμε ότι όλοι τους αισθάνονταν μια χαρά προτού ξεκινήσουν αυτή τη διαδικασία.

Κάποτε πηγαίναμε στο γιατρό επειδή είχαμε ένα πρόβλημα και θέλαμε να μάθουμε πώς μπορούμε να γίνουμε καλά. Τώρα πηγαίνουμε στο γιατρό επειδή θέλουμε να μείνουμε καλά και μαθαίνουμε πως έχουμε ένα πρόβλημα. Για την αλλαγή αυτή φέρει σημαντική ευθύνη η βιομηχανία της υγείας: από τους προληπτικούς ελέγχους κερδίζουν πολλά χρήματα οι φαρμακευτικές εταιρείες, τα νοσοκομεία και οι γιατροί. Αποφασιστικό ρόλο όμως έπαιξε και ο …Ρίτσαρντ Νίξον. Επειδή τα πραγματικά συστατικά της υγιούς ζωής – σωστή διατροφή, άσκηση και αποχή από το τσιγάρο – δεν ταίριαζαν στη βιοϊατρική κουλτούρα της κυβέρνησής του, η αρχή της πρόληψης μετατράπηκε σε αναζήτηση με όλα τα μέσα των πρώτων σταδίων της ασθένειας,

Η έγκαιρη διάγνωση δεν είναι βέβαια πάντα λάθος, τονίζει ο δρ. Ουελτς. Είναι καλύτερα ο γιατρός να διαγνώσει την αρχή μιας καρδιοπάθειας παρά να περιμένει να παρουσιαστεί χαμηλή πίεση. Το ερώτημα είναι πόσο συχνά και σε τι έκταση πρέπει να γίνονται οι προληπτικοί έλεγχοι. Οσο για την προαναφερθείσα μελέτη για την κολονοσκόπηση, κάποιοι ειδικοί είπαν ότι αυτοί που έλαβαν μέρος ήταν πιθανότατα υγιέστεροι από τον γενικό πληθυσμό. Ισως λοιπόν εκείνη η εξέταση να περιμένει ακόμα λίγο. Για ένα χρόνο δεν χάλασε ο κόσμος.