Οταν οι καθηγητές κατεβαίνουν από το βήμα

Ένα δισεκατομμύριο δολάρια: τόσα ξοδεύουν οι Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο για να κατασκευάσουν νέες, υπερσύγχρονες πανεπιστημιακές αίθουσες. Οι έρευνες όμως δείχνουν ότι οι φοιτητές απορροφούν μόνο το 20% της γνώσης που διδάσκεται. Ότι το ενδιαφέρον τους για τις διαλέξεις δεν διαρκεί πάνω από δέκα λεπτά. Και ότι το ένα τρίτο εγκαταλείπει το Πανεπιστήμιο ύστερα από δύο χρόνια φοίτησης. Κάτι δεν πηγαίνει καλά λοιπόν με το παραδοσιακό μοντέλο διδασκαλίας, που εκτός από τις Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζεται φυσικά και στην Ευρώπη. Στην εποχή του iPad και των smart phones, η από καθέδρας διδασκαλία δεν έχει πλέον νόημα.

Στην πραγματικότητα, η εκστρατεία υπέρ του active learning έχει ξεκινήσει από το 1991. Δύο αμερικανοί παιδαγωγοί, ο Τσαρλς Μπόνουελ και ο Τζέιμς Εϊσον, προειδοποιούσαν από τότε ότι οι φοιτητές δεν πρέπει μόνο να ακούνε, αλλά και να διαβάζουν, να γράφουν, να συζητούν, να εμπλέκονται στην επίλυση των προβλημάτων. Είκοσι χρόνια μετά, μια έρευνα φτάνει στο σημείο να αποδείξει ότι αν οι καθηγητές αφήνουν τους φοιτητές να ασχολούνται με τις δικές τους υποθέσεις, φροντίζοντας απλώς να τους διακόπτουν σε κάθε μάθημα τρεις φορές για δύο λεπτά, η απορρόφηση πληροφοριών είναι μεγαλύτερη. «Μόνο και μόνο επειδή ένας καθηγητής λέει κάτι από το βήμα, δεν σημαίνει ότι οι φοιτητές το μαθαίνουν», επισημαίνει η Νταϊάν Μπενς, καθηγήτρια χημείας στο Catholic University. «Η μάθηση δεν λαμβάνει χώρα στον φυσικό χώρο μεταξύ του καθηγητή και του φοιτητή, αλλά στο μυαλό του φοιτητή».

Οι παλιές συνήθειες όμως δύσκολα πεθαίνουν. Ακόμη και στις διαλέξεις που δίνονται μέσω Διαδικτύου, το μοντέλο που ακολουθείται είναι το συμβατικό. Ακόμη και στο εικονικό πανεπιστήμιο της Apple, το 99% των βίντεο που μπορεί να παρακολουθήσει κανείς παρουσιάζει τον καθηγητή να διαβάζει από ένα βιβλίο. «Πρόκειται για προσβολή στην ευφυία», τονίζει ο καθηγητής φυσικής στο Χάρβαρντ Ερικ Μαζούρ, που στα μαθήματά του ακολουθεί την τεχνική peer instruction: κάθε τόσο η διάλεξη διακόπτεται και οι φοιτητές, χωρισμένοι σε ομάδες, καλούνται να απαντήσουν σε ερωτήσεις. Αλλοι καθηγητές χρησιμοποιούν τα λεγόμενα clickers, όπου οι φοιτητές απαντούν στις ερωτήσεις με ένα κλικ. Σύμφωνα με κάποιες μετρήσεις, το 10% των αμερικανικών πανεπιστημίων ακολουθεί σήμερα αυτή την τεχνική.

Η εκστρατεία κατά του lecture αρχίζει έτσι σιγά-σιγά να κερδίζει έδαφος. Στο Πανεπιστήμιο της Μέριλαντ, χωρίζουν τις διαλέξεις των 200 φοιτητών σε «στούντιο», όπου συμμετέχουν το πολύ 50 φοιτητές, και «σεμινάρια», με τη συμμετοχή 20 φοιτητών. Στο πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς της Βαλτιμόρης, η καθηγήτρια χημείας Τζέιν Γκρέκο στέλνει τις παραδόσεις της στους φοιτητές μέσω Διαδικτύου και χρησιμοποιεί την ώρα του μαθήματος για να συζητά με τους φοιτητές τα πειράματα που έκαναν την προηγούμενη φορά. Τέτοιου είδους διαδραστικά μαθήματα είναι βέβαια πιο απαιτητικά, αφού προϋποθέτουν την ενεργή συμμετοχή των φοιτητών. Και το βασικό τους πλεονέκτημα είναι ότι νικούν τον εχθρό της μάθησης: την ανία.