Το χάρισμα της μέθης

Το μεγάλο πλεονέκτημα της άγνοιας είναι ότι επιτρέπει κάθε τόσο τη χαρά της ανακάλυψης. Να, μπαίνεις σε ένα βιβλιοπωλείο της Νέας Υόρκης και πέφτεις πάνω σ’ένα βιβλίο που ο συγγραφέας του κάτι σου θυμίζει, ψέματα, ο συγγραφέας του βραβεύτηκε φέτος με το Νόμπελ λογοτεχνίας, αλλά εσύ δεν τον ήξερες, δεν τον είχες ακούσει ποτέ, έχει και δύσκολο όνομα, κατά συνέπεια συμπέρανες ότι δεν αξίζει τον κόπο να ασχοληθείς. Όμως η έκδοση είναι κομψή, όλες οι εκδόσεις του οίκου New Directions είναι κομψές, σε τέτοιες εκδόσεις πρωτογνώρισες τους αγαπημένους σου Γουίλιαμ Κάρλος Γουίλιαμς και Ντενίς Λέβερτοφ.

«Ακούω να πέφτουν οι πέτρες που πετάξαμε,/ καθάριες δια μέσου του χρόνου./ Στην κοιλάδα οι συγκεχυμένες ενέργειες της στιγμής/ πετούν στριγκλίζοντας από δέντρο/ σε δέντρο, σιωπούν μέσα/ σε αέρα πιο λεπτό από του παρόντος, γλιστρούν/ σαν χελιδόνια από βουνό/ σε βουνό, ώσπου φτάνουν στα πιο μακρινά οροπέδια/ κατά μήκος των ορίων της ύπαρξης. Εκεί,/ όλες οι πράξεις μας,/ καθάριες,/ δεν πέφτουν σε κανέναν άλλο βυθό/ εκτός από μας τους ίδιους». («Οι πέτρες», από τον τόμο Τα Ποιήματα, μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου, εκδ. Printa, 2004)

Το βιβλίο λέγεται «Το Μεγάλο Αίνιγμα» και η μετάφραση είναι του Ρόμπιν Φούλτον. Δεν μπορείς να φανταστείς πώς ακούγονται στα σουηδικά τα ποιήματα του Τόμας Τρανστρέμερ. Διαβάζοντάς τα όμως στα αγγλικά, σ’ένα πάρκο λουσμένο από τον ήλιο του Νοέμβρη, σ’ένα βαγόνι του μετρό, στο κρεβάτι σου μια νύχτα που δεν σε παίρνει ο ύπνος, έχεις μια παράξενη αίσθηση: πρώτα σε αποσυντονίζουν, όπως μια μουσική που δεν έχεις ξανακούσει ποτέ, κι ύστερα αρχίζουν να σου επιβάλλονται, μέχρι του σημείου που ο ποιητής Κλάουντιο Ροντρίγκεθ αποκαλεί χάρισμα της μέθης.

«Η άνοιξη έρημη/ Το χαντάκι, γεμάτο βελούδινο σκοτάδι/ Σέρνεται δίπλα μου/ Δίχως κατοπτρισμούς/ Το μόνο που φέγγει/ Είναι τα κίτρινα λουλούδια/ Με κουβαλά η σκιά μου/ Όπως μια μαύρη θήκη/ Κουβαλά το βιολί της/ Το μόνο που θέλω να πω/ Αστράφτει απρόσιτο/ Σαν τ’ασημικά/ Στο ενεχυροδανειστήριο». («Η πένθιμη γόνδολα», από την ομώνυμη συλλογή, μετάφραση Βασίλης Παπαγεωργίου, εκδ. Νεφέλη, 2000)

Περπατάς επί δύο ώρες κατά μήκος του ποταμού Χάντσον, έχοντας μαζί σου τα ποιήματα του Τόμας Τρανστρέμερ. Στην αρχή η φωνή του σε σοκάρει. Δεν μοιάζει με καμιά άλλη. Σ’ένα ποίημα ανακατεύονται η καθημερινότητα και το όραμα, τα τοπία της φύσης και τα τοπία των ονείρων, η θλίψη της μοναξιάς και η χαρά του έρωτα. Άλλες φορές η μορφή συρρικνώνεται και θυμίζει χαϊκού, άλλες πάλι απλώνεται, όπως κάνει ο Ελιοτ στα Τέσσερα Κουαρτέτα, ή ο Ουίτμαν, ή ο Ουόλκοτ, ποιητές όλοι που κατέκτησαν τον κόσμο. (Από ένα κείμενο του ισπανού συγγραφέα Αντόνιο Μουνιόθ Μολίνα που δημοσιεύτηκε στην Ελ Παϊς)