Ενα επικίνδυνο παιχνίδι

Εχει παρατηρηθεί πολλές φορές: μόλις ένας ηγέτης αφήνει την εξουσία ή αισθανθεί ότι τελειώνουν τα ψωμιά του αποκτά ξαφνικά τολμηρές απόψεις, ξεσπαθώνει, υπερασπίζεται με πάθος τους αδυνάτους, λέει τέλος πάντων ενδιαφέροντα πράγματα. Πάρτε τον Τζούλιο Τρεμόντι. Μόλις του έτριξε λίγο τα δόντια ο Μπερλουσκόνι, ο ιταλός υπουργός Οικονομικών κατήγγειλε ότι για την οικονομική κρίση φταίει η Ακροδεξιά που έχει φωλιάσει σε μερικά ευρωπαϊκά κοινοβούλια. Και ότι η παγίδευση των κυβερνήσεων σε εκλογικά διλήμματα έχει ως αποτέλεσμα να την πληρώνει ο απλός κόσμος.

Υπάρχουν εξαιρέσεις σε αυτόν τον κανόνα. Από τότε που ο Τόνι Μπλερ ανέλαβε απεσταλμένος της Ευρώπης στη Μέση Ανατολή, τα πράγματα που λέει και γράφει προκαλούν αφόρητη ανία. Δύσκολα μπορώ επίσης να φανταστώ την Ανγκελα Μέρκελ να υπογράφει σε λίγα χρόνια πύρινα άρθρα υπέρ των φτωχών και των ανέργων. Αυτά που υποστήριξε όμως ο Γκόρντον Μπράουν σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα είχαν μεγάλο ενδιαφέρον. Γιατί διευρύνουν τη συζήτηση, προσθέτοντας στο πρόβλημα των ελλειμμάτων και τα αλληλένδετα προβλήματα των τραπεζών και της ανάπτυξης.

Δεν πολυκαταλαβαίνω τη χρησιμότητα των περίφημων stress tests. Ούτε καταλαβαίνω πώς γίνεται την ώρα που τα ξένα σάιτ γράφουν ότι δύο από τις οκτώ ξένες τράπεζες που «απέτυχαν» είναι ελληνικές, εμείς να ισχυριζόμαστε ότι όλες οι ελληνικές τράπεζες πέρασαν τη βάση. Καταλαβαίνω όμως πολύ καλά πώς ένιωσε τον Οκτώβριο του 2008 ο Μπράουν, τότε ακόμη πρωθυπουργός, όταν ενημέρωσε τους ηγέτες της ευρωζώνης ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι πιο ευάλωτες από τις αμερικανικές επειδή χρησιμοποιούν περισσότερα δανειακά κεφάλαια. Τον άκουσαν, λέει, σοκαρισμένοι. Κα προφανώς επέστρεψαν στη συνέχεια αμέριμνοι στις δουλειές τους.

Καταλαβαίνω επίσης ότι το ευρωπαϊκό ΑΕΠ ήταν κάποτε το μισό του παγκοσμίου, σήμερα αντιστοιχεί στο 19%, και αν συνεχίσουμε έτσι η ευρωπαϊκή οικονομία θα είναι το 2050 μικρότερη από τη λατινοαμερικάνικη. Η μείωση της ανάπτυξης και η αύξηση της ανεργίας, ιδίως των νέων, έχουν όμως άμεση σχέση με την έκρηξη της κοινωνικής δυσαρέσκειας και με την άνοδο της Ακροδεξιάς. Δηλαδή με την ανασφάλεια, την εσωτερίκευση και τη διάλυση κάθε έννοιας αλληλεγγύης.

Αυτά τα προβλήματα δεν θα είναι στην ατζέντα της συνόδου κορυφής της Πέμπτης. Η έκκληση των ευρωπαίων σοσιαλιστών να διατρανώσουν οι κυβερνήσεις την κυριαρχία τους έναντι των αγορών δεν θα εισακουστεί. Οι οίκοι αξιολόγησης θα συνεχίσουν να υπαγορεύουν τους όρους του παιχνιδιού. Αλλά το παιχνίδι έχει γίνει πια πολύ επικίνδυνο.