Αγορές και ανταγωνισµός

Αυτή κι αν είναι η έσχατη ειρωνεία: στην καρδιά της Ευρώπης, το Βέλγιο, ένας σοσιαλιστής επιστρέφει ύστερα από τριάντα χρόνια στην κυβέρνηση ύστερα από ευγενική πρόσκληση του εθνικιστή αντιπάλου του. Για να διαλύσουν µαζί τη χώρα...

Οταν κατέρρεε η Lehman Βrothers, τον Σεπτέµβριο του 2008, όλα έµοιαζαν ρόδινα για την παγκόσµια σοσιαλδηµοκρατία. Οι αγορές δεν θα µπορούσε να είναι περισσότερο ευτελισµένες, το κράτος επέστρεφε θριαµβευτικά ως εγγυητής της δηµοκρατίας, άνθρωποι σαν τον Ρίγκαν και τη Θάτσερ αντιµετωπίζονταν ως συνώνυµα του Διαβόλου. Επιτέλους, η Αριστερά δικαιωνόταν. Θα επέστρεφε στην εξουσία, θα έθετε σε εφαρµογή το κυβερνητικό της πρόγραµµα, κι όλα θα διορθώνονταν.

Αλλά τα πράγµατα δεν εξελίχθηκαν έτσι. Μετά και τις εκλογές στη Βρετανία και την Ουγγαρία, µόλις επτά από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης έχουν σοσιαλδηµοκρατικές κυβερνήσεις, ενώ πριν από µια δεκαετία αποτελούσαν πλειοψηφία. Καµιά από τις χώρες αυτές δεν ανήκει στις «µεγάλες», ενώ τρεις (Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία) περιλαµβάνονται στη διαβόητη οµάδα των ΡΙGS και αντιµετωπίζουν την οργή των ψηφοφόρων επειδή εφαρµόζουν δρακόντεια µέτρα λιτότητας. Αν µία ιδεολογική τάση παρουσιάζει αυτόν τον καιρό άνοδο στην Ευρώπη, αυτή δεν είναι η σοσιαλδηµοκρατία, αλλά ο λαϊκισµός και η ξενοφοβία, όπως εκφράζονται από πολιτικούς σαν τον Ουµπέρτο Μπόσι και τον Γκερτ Βίλντερς.

Πώς εξηγείται αυτό το φαινόµενο; Σύµφωνα µε τον πρώην διευθυντή του «Εκόνοµιστ», Μπιλ Εµοτ, το βασικό πρόβληµα της ευρωπαϊκής - τουλάχιστον - Αριστεράς είναι ότι πιστεύει πως είναι προοδευτική, ενώ το εκλογικό σώµα τη θεωρεί συντηρητική. Στην Ιταλία, για παράδειγµα, οι δηµοσκοπήσεις δείχνουν ότι το αριστερό Δηµοκρατικό Κόµµα είναι συνδεδεµένο µε τη διατήρηση του στάτους κβο, ενώ ο Μπερλουσκόνι και η Λέγκα του Βορρά µάχονται για την αλλαγή. Αν θέλει λοιπόν η Αριστερά να εφαρµόσει το πρόγραµµά της, δηλαδή να βοηθήσει τους αδύναµους και τους χαµένους, πρέπει να συµφιλιωθεί µε δύο λέξεις: τις αγορές και τον ανταγωνισµό. Για τον Αντόνιο Χάουρεγκι, γενικό γραµµατέα των ισπανών σοσιαλιστών στο Ευρωκοινοβούλιο, ένα από τα σοβαρότερα προβλήµατα της Αριστεράς είναι ότι εξακολουθεί να δίνει απαντήσεις σε εθνική κλίµακα, ενώ τα παγκόσµια ζητήµατα εξετάζονται σήµερα σε διεθνείς συνόδους όπως εκείνη του G20. Κι εκεί, η Αριστερά χάνεται γιατί η µατιά της είναι εθνική. Το µοντέλο της προοδευτικής φορολόγησης και της κοινωνικής συνοχής, για παράδειγµα, έχει εθνικό χαρακτήρα.

Υπάρχει πάντως και η άλλη άποψη. Ο Μπέρναρντ Βέµπελς, από το Social Science Research Center, επισηµαίνει ότι το ποσοστό των σοσιαλδηµοκρατών ψηφοφόρων σε 12 ευρωπαϊκές χώρες δεν έχει αλλάξει την τελευταία εικοσαετία. Παραµένει σταθερά γύρω στο 30%. Τα σοσιαλδηµοκρατικά κόµµατα έχουν ανταποκριθεί µε ικανοποιητικό τρόπο στις προκλήσεις της εποχής. Το αν ανταµείβονται γι' αυτό µε την εξουσία εξαρτάται από άλλους παράγοντες και άλλα κοινωνικά στρώµατα, πιο απρόβλεπτα, πιο ασταθή.