Η µηχανή του χρήµατος

«Θέλουµε να εξασφαλίσουµε ότι µια µέρα οι ιστορικοί θα αντιµετωπίζουν το Μουντιάλ του 2010 ως τη στιγµή που η Αφρική όρθωσε το ανάστηµά της και γύρισε αποφασιστικά σελίδα ύστερα από αιώνες φτώχειας και συγκρούσεων».

Αυτά έγραφε το 2003 ο τότε πρόεδρος της Νότιας Αφρικής Τάµπο Μπέκι σε µια επιστολή που έστειλε στον πρόεδρο της FΙFΑ Σεπ Μπλάτερ. Υπό µία έννοια, οι προσδοκίες του επαληθεύτηκαν. Ως και πριν από 20 χρόνια, το 90% του πληθυσµού της χώρας του είχε εντολή να το βουλώνει. Η τηλεόραση δεν έδειχνε καν τους αγώνες του Παγκοσµίου Κυπέλλου. Αλλωστε, µέχρι το 1976 δεν υπήρχε καν τηλεόραση στη Νότια Αφρική. «Το 1985, όταν καθόµουν στη βεράντα του σπιτιού του παππού µου στο λευκό Γιοχάνεσµπουργκ κι έβλεπα τη µαύρη υπηρέτριά µας να κόβει το σοκολατένιο κέικ και τα εγγόνια της να παίζουν στην αυλή φορώντας τα παλιά µας εσώρουχα, δεν µπορούσα φυσικά να φανταστώ ότι µια µέρα θα διοργανωνόταν εκεί ένα Παγκόσµιο Κύπελλο», γράφει ο δηµοσιογράφος των «Φαϊνάνσιαλ Τάιµς» Σάιµον Κούπερ. «Η µητέρα µου και η υπηρέτρια, ηλικιωµένες γυναίκες σήµερα, θα παρακολουθήσουν µε µεγάλη συγκίνηση την έναρξη αυτής της διοργάνωσης. Εκείνες ξέρουν πόσο πολύ δρόµο έχει διανύσει η Νότια Αφρική».

Αυτή είναι η µία όψη του νοµίσµατος, συναισθηµατικά φορτισµένη, αλλά και ουσιαστική. Η Αφρική είναι πλέον χωρίς αµφιβολία ένας σοβαρός παίκτης στο παγκόσµιο ποδόσφαιρο. Οπως επισηµαίνει όµως ο Ντέιβιντ Ράνσιµαν στην «Γκάρντιαν», ο κόσµος του ποδοσφαίρου είναι πολύ διαφορετικός από τον πραγµατικό κόσµο. Σ' αυτό το Μουντιάλ δεν µετέχουν ανερχόµενες δυνάµεις όπως η Κίνα και η Ινδία. Δεν µετέχει ούτε η Ρωσία, που αποκλείστηκε από τη µικρή Σλοβενία, ούτε η Ινδονησία ή το Ιράν. Το σόου της FΙFΑ αντιπροσωπεύει στην πραγµατικότητα έναν κόσµο του παρελθόντος, όπου στην καρδιά των πάντων βρισκόταν η Ευρώπη. Οχι µόνο επειδή οι µισές από τις οµάδες είναι ευρωπαϊκές. Αλλά κι επειδή οι καλύτεροι αφρικανοί παίκτες παίζουν στην Ευρώπη. Χώρες µε σοβαρά οικονοµικά προβλήµατα - η Ισπανία, η Ιταλία, η Αγγλία - εξακολουθούν να συντηρούν υπέρογκους προϋπολογισµούς για το ποδόσφαιρο ώστε να τροφοδοτείται η όρεξη του πλανήτη για το άθληµα. Η Αφρική αποτελεί πλέον µέρος αυτής της µηχανής του χρήµατος. Αλλά δεν αποκοµίζει κανένα κέρδος.

Ναι, τα στάδια είναι υπέροχα - αλλά κτίστηκαν από εργάτες που έχουν ήδη απολυθεί. Πολλοί θα πλουτίσουν από αυτήν την ιστορία: στα ταµεία της FΙFΑ έχουν εισρεύσει 3,3 δισεκατοµµύρια δολάρια. Αλλά αυτό που χρειάζονται οι Νοτιοαφρικανοί, το ένα τρίτο των οποίων ζει µε λιγότερα από 2 δολάρια την ηµέρα, είναι σπίτια, ηλεκτρικό, γιατρούς, διακοπές. Και χρήµατα γι' αυτά δεν θα µείνουν.