Η ποικιλία της Ευρώπης

Σε τι χρησιμεύει η Ευρώπη; Στην ερώτηση αυτή, ο Ισπανός φιλόσοφος Χόρχε Σεμπρούν δίνει δύο απαντήσεις. Η μία είναι ρεαλιστική. Αν δούμε τους φοιτητές με εμπειρία από το πρόγραμμα Εrasmus, θα διαπιστώσουμε ότι με τα ίδια δέκα ευρώ που ξοδεύουν κάθε μέρα, μπορούν να ταξιδέψουν σε όλη την Ευρώπη. Γι΄ αυτούς, η Ευρώπη είναι κάτι πρακτικό, ένας χώρος ελευθερίας και μετακινήσεων. Αν κληθούν να ψηφίσουν γι΄ αυτήν, ενδεχομένως να ταχθούν για διάφορους λόγους εναντίον της. Αλλά την Ευρώπη τη ζουν στην πράξη. Η άλλη απάντηση είναι θεωρητική: η Ευρώπη χρησιμεύει πάνω απ΄ όλα για την ειρήνη. Και η ψυχή της είναι η δημοκρατία, όπου υπάρχουν στοιχεία του ελληνικού ορθού λόγου, στοιχεία ιουδαιο-χριστιανικά, αραβικά. Μια ποικιλία που πρέπει πάση θυσία να προστατεύσουμε και να διατηρήσουμε.

Σε μια συνέντευξή του στον Μπερνάρ Πιβό, ο νομπελίστας φυσικής Ζορζ Σαρπάκ είχε πει ότι έφτασε στη Γαλλία με την οικογένειά του από την Πολωνία σε ηλικία έντεκα ετών. Ο δάσκαλος τον δέχθηκε στην τάξη λέγοντας ότι είναι ένα παιδί από την Πολωνία που δεν ξέρει γαλλικά, και γι΄ αυτό θα τον βάλει να καθήσει δίπλα στον καλύτερο μαθητή, ώστε να μάθει το ταχύτερο τη γλώσσα. Κάτι τέτοιο σήμερα δεν μπορεί πια να γίνει, αναγνωρίζει ο Σεμπρούν σε συνέντευξή του στην Ελ Παΐς. Οι σημερινοί μετανάστες δεν έχουν την ομοιογένεια που χαρακτήριζε τους προηγούμενους και η ενσωμάτωσή τους δεν μπορεί να γίνει με τους ίδιους μηχανισμούς. Αλλά η Ευρώπη τους χρειάζεται. Για να συνεχίσει η Ευρώπη να είναι παραγωγική, χρειάζεται δεκάδες εκατομμύρια νέους μετανάστες. Η άρνησή της, η περιχαράκωσή της, την κάνει φτωχότερη. Η φράση ενός Αλβανού μετανάστη που τον απέλασαν από την Ιταλία τα λέει όλα: «Δεν πειράζει, τουλάχιστον είδα τα φώτα του Μπρίντιζι»...

Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι η Ευρώπη είναι μια αλτρουιστική, μια ανθρωπιστική και φιλανθρωπική ένωση. Έχει συμφέροντα, τα οποία πρέπει να υπερασπιστεί. Ένα από τα συμφέροντά της είναι να λύσει το πρόβλημα της μετανάστευσης. Ένα άλλο είναι να αποκτήσει μια κοινή ενεργειακή πολιτική που θα αποτρέπει προβλήματα με τη Ρωσία για το φυσικό αέριο. Μεγάλη σημασία έχει βέβαια και η υπεράσπιση της ειρήνης. Στην ομιλία που εκφώνησε παραλαμβάνοντας το Νόμπελ Ειρήνης, ο πρόεδρος Ομπάμα αναφέρθηκε στους δίκαιους πολέμους, και συμπεριέλαβε σ΄ αυτούς τον πόλεμο στο Αφγανιστάν. Είναι έτσι; Ο Σεμπρούν δεν είναι σίγουρος. Όπως δεν είναι σίγουρος αν οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι έτοιμες να δεχθούν μια αυτόνομη ευρωπαϊκή πολιτική. Αλλά η αυτονομία αυτή είναι απαραίτητη, ένας απλός συντονισμός των γραμμών που ακολουθούν οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες δεν είναι αρκετός.