Ο Λιου, η «αρμονία» κι εμείς

Πώς πρέπει να αισθάνεται ένας δημοσιογράφος που έκανε πρόσφατα ένα ταξίδι στην Κίνα εν μέρει χρηματοδοτημένο από την κινεζική κυβέρνηση, όταν μαθαίνει τη σκανδαλώδη καταδίκη του Λιου Σαομπό;

Η απόφαση, όσο προκλητική κι αν ήταν, δεν εξέπληξε κανέναν. Ένας 54χρονος καθηγητής καταδικάστηκε σε κάθειρξη 11 ετών όχι επειδή λήστεψε, βίασε ή σκότωσε, αλλά επειδή συνέβαλε στη σύνταξη ενός κειμένου που ζητά ελευθερία της έκφρασης, δημοκρατικές εκλογές και ένα κράτος δικαίου. Η «Χάρτα 08», μια πρωτοβουλία που αντλεί την έμπνευσή της από τη «Χάρτα 77» του Χάβελ και των άλλων Τσέχων διαφωνούντων, δημοσιεύτηκε στην 60ή επέτειο της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και έχει υπογραφεί μέχρι σήμερα από τουλάχιστον 10.000 ανθρώπους. Δεν ζητά την κατάργηση του Κομμουνιστικού Κόμματος, δεν καλεί τους Κινέζους να ξεσηκωθούν. Παρά ταύτα, συνιστά για τις αρχές «υπονόμευση της κρατικής εξουσίας». Με αυτή την κατηγορία κλείστηκε (ξανά) στη φυλακή ο Λιου.

Είναι φανερό ότι το κινεζικό καθεστώς, που λίγες ημέρες νωρίτερα είχε δείξει τα δόντια του στην Κοπεγχάγη, δεν είναι διατεθειμένο να δεχθεί όχι απλώς την εξέγερση των Θιβετιανών ή των Ουιγούρων, αλλά ούτε καν την ειρηνική έκκληση ενός διανοουμένου για περισσότερη ελευθερία. Λιγότερο φανερή είναι η ενδεδειγμένη αντίδραση της διεθνούς κοινότητας απέναντι σ΄ αυτή τη στάση, δεδομένου μάλιστα ότι οι περισσότεροι Κινέζοι μοιάζει να αποδέχονται, έστω παθητικά, έστω ως αναγκαίο κακό, την κρατική καταστολή. Όπως επισημαίνει ο Τομ Ντοκτόροφ στην ιστοσελίδα Τhe Ηuffington Ρost, η πρόοδος για τους Κινέζους είναι κτισμένη πάνω στη σταθερότητα. Προϋπόθεση για την ανάπτυξη της κοινωνίας είναι η τάξη. Τα οικουμενικά δικαιώματα είναι όμορφα ιδανικά, αλλά για τους άλλους: οι Κινέζοι δεν τα θεωρούν πολύ «πρακτικά» καθώς προσκρούουν στην κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της χώρας τους. Τα προβλήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιλύονται με γνώμονα αν προωθούν ή υπονομεύουν την «αρμονία».

Μετά την εξέγερση της πλατείας Τιεν Ανμέν, η αμφισβήτηση των κεντρικών επιλογών του κινεζικού κράτους γίνεται σε επίπεδο μικρών μειοψηφιών. Και τα οικονομικά συμφέροντα που διακυβεύονται είναι πολύ μεγάλα για να ασχοληθούν σοβαρά, συστηματικά και έντιμα οι ξένες κυβερνήσεις με αυτές τις μειοψηφίες. Όσο για τις φωνές διανοουμένων όπως ο Σέιμους Χίνι, ο Σαλμάν Ρούσντι ή ο Ουμπέρτο Έκο, που ζήτησαν από τον πρόεδρο Χου Τζιντάο την απελευθέρωση του Λιου, ελάχιστο αποτέλεσμα μπορεί να φέρουν. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι αναγκαίες. Σ΄ αυτόν τον κόσμο, ο καθένας κάνει τη δουλειά του όσο μπορεί καλύτερα. Οι κυβερνήσεις υπογράφουν συμφωνίες, οι οργανώσεις πιέζουν, οι διανοούμενοι καταγγέλλουν και οι δημοσιογράφοι ενημερώνουν. Ακριβώς γι΄ αυτό, και σε αντίθεση με την εποχή των σκηνοθετημένων δικών του σταλινισμού, κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί σήμερα ότι δεν ήξερε. Ο Λιου, όπως και οι άλλοι φυλακισμένοι διαφωνούντες στην Κίνα, την Κούβα, τη Βιρμανία ή τη Ρωσία, όπως φυσικά και οι έγκλειστοι του Γκουαντάναμο, βαραίνουν αποφασιστικά στην πολιτική μας κρίση.