Κινούμενη άμμος;

O Χέγκελ δεν είχε καμιά αμφιβολία: η μονομαχία του σκλάβου με τον αφέντη θα έληγε μοιραία με τη νίκη του πρώτου. Αυτό που ξέχασε να πει όμως ο Γερμανός φιλόσοφος ήταν πού εκτυλισσόταν αυτή η μάχη. Ένας ζωγράφος σαν τον Γκόγια δεν θα μπορούσε ασφαλώς να επιτρέψει μια τέτοια παράλειψη. Κι αν στον πίνακά του «Μονομαχία με ρόπαλα» δεν είναι σαφές ποιος από τους δύο άνδρες θα νικήσει, το σίγουρο είναι πως όσο περισσότερο πολεμούν τόσο περισσότερο θα βυθίζονται. Ο λόγος είναι απλός: η μονομαχία γίνεται σε κινούμενη άμμο.

Ο Μισέλ Σερ θα ήθελε ο πίνακας αυτός να είχε αναρτηθεί στο κέντρο του μεγάλου αμφιθεάτρου της Κοπεγχάγης όπου διεξήχθη τις δύο περασμένες εβδομάδες η διεθνής σύνοδος για το κλίμα. Κι αυτό- όπως εξηγεί σε συνέντευξή του στη Μοντ - για να θυμούνται οι 192 ηγέτες που έλαβαν μέρος ότι οι διαφωνίες τους δεν έχουν και τόσο μεγάλη σημασία. Σημασία έχει ότι οι συζητήσεις τους γίνονταν σε κινούμενη άμμο. Όπως και ότι η σύνοδος είχε έναν μεγάλο απόντα. Έναν απαραίτητο συνομιλητή όλων αυτών των ηγετών, που αποτελείται από αέρα, φωτιά, νερό και ζωντανά πλάσματα. Έναν συνομιλητή που δεν έχει προσκληθεί ποτέ σε κανένα Κοινοβούλιο. Το όνομά του είναι Βιογαία, ένας συνδυασμός της ζωής και του πλανήτη μας. Πρόκειται για τη χώρα από την οποία προερχόμαστε όλοι μας. Ποιος θα την εκπροσωπήσει; Ποιος θα είναι ο πρεσβευτής της και τι γλώσσα θα μιλά; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά δεν έχουν δοθεί ακόμη. Το βέβαιο είναι ότι χωρίς αυτήν, σύντομα η κινούμενη άμμος θα μας καταπιεί.

Για τον Γάλλο φιλόσοφο, η Κοπεγχάγη είναι για τη γεωπολιτική ό,τι ήταν για την πολιτική οι συμφωνίες που υπογράφτηκαν στο Μόναχο τον Σεπτέμβριο του 1938: ένας δειλός συμβιβασμός που απλώς αναβάλλει την έκρηξη. Ιστορικές παρομοιώσεις κάνει και η δημοσιογράφος της Ιντιπέντεντ Μέρι Ντιζέφσκι- αλλά για να βγάλει το αντίθετο συμπέρασμα. Η υποχώρηση του Ναπολέοντα από τη Μόσχα, γράφει, ωχριά μπροστά στην επιστροφή των ακτιβιστών του κλίματος από την Κοπεγχάγη. Αγανακτισμένοι και λασπωμένοι, μην έχοντας πουθενά να πάνε, οι στρατιώτες κατηγορούν τους στρατηγούς και οι στρατηγοί τους στρατιώτες. «Ποτέ ξανά!» βροντοφωνάζει ο Βρετανός πρωθυπουργός. Μα γιατί όλα αυτά; Επειδή δεν συμφωνήθηκε η μείωση των εκπομπών άνθρακα κατά 50% μέχρι το 2050; Η σύνοδος θα μπορούσε να έχει καταρρεύσει, όπως και θα μπορούσε να έχει συμφωνήσει σε ένα φιλόδοξο, αλλά μη ρεαλιστικό σχέδιο. Τίποτα από τα δύο δεν συνέβη. Έγινε μια αρχή, άρχισε μια συζήτηση, δόθηκε ένα ραντεβού (σ΄ ένα χρόνο, στο Μεξικό), ας κρατήσουμε λοιπόν την ψυχραιμία μας. Και τη μαχητικότητά μας, φυσικά.