Η τελευταία ελπίδα

Ουδεμία έκπληξη: λίγες ημέρες αφού τέθηκε σε ισχύ η Συνθήκη της Λισαβώνας, ξέσπασε η γνωστή διαμάχη ανάμεσα στους ευρωπαϊστές και τους ευρωσκεπτικιστές.

Αφορμή ήταν το κοινό αίτημα του Χοσέ Λουίς Ροντρίγκεθ Θαπατέρο (που ασκεί αυτό το εξάμηνο την προεδρία της Ένωσης), του Χέρμαν βαν Ρόμπαϊ (πρώτου προέδρου της Ε.Ε.) και του Γκυ Φέρχοφστατ (επικεφαλής των Φιλελευθέρων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο) να αυξηθούν οι οικονομικές εξουσίες της Ε.Ε. και να θεσπιστεί η επιβολή κυρώσεων για όποιες χώρες δεν εκπληρώνουν τους στόχους που θέτουν οι Βρυξέλλες. Η Ατζέντα της Λισαβώνας, που προέβλεπε τη μετατροπή της ευρωπαϊκής οικονομίας στην πιο δυναμική και ανταγωνιστική οικονομία του κόσμου μέχρι το 2010, «απέτυχε», τονίζει ο Φέρχοφστατ σε επιστολή που έστειλε την περασμένη Παρασκευή στον πρόεδρο της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο. Για να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, και να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης των 80 εκατομμυρίων υπηκόων της Ε.Ε. που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, πρέπει να αλλάξει ριζικά ο τρόπος λειτουργίας της Κομισιόν. Να συγκροτηθούν νέα διαρθρωτικά ταμεία για τις χώρες που υποβάλλουν αξιόπιστα σχέδια και παρουσιάζουν αποτελέσματα. Και, το κυριότερο, να επιβάλλονται οικονομικές κυρώσεις στις χώρες που δεν δαπανούν με ορθό τρόπο τα ευρωπαϊκά χρήματα.

Η επιστολή αυτή στάλθηκε την ίδια ημέρα που ο Θαπατέρο τασσόταν από τη Μαδρίτη υπέρ μιας «οικονομικής κυβέρνησης της Ε.Ε.» και ο βαν Ρόμπαϊ υποστήριζε έναν αυστηρότερο έλεγχο της όλης διαδικασίας. Η αντίδραση της Γερμανίας ήταν άμεση, με τον υπουργό Οικονομικών Ράινερ Μπρίντερλε να διαφωνεί ριζικά με την ιδέα της επιβολής κυρώσεων. Ακόμη σθεναρότερη αναμένεται να είναι η αντίδραση του Λονδίνου, που προετοιμάζεται για μια πολύ πιο ευρωσκεπτικιστική κυβέρνηση υπό τον Ντέιβιντ Κάμερον, αλλά και ορισμένων κυβερνήσεων της Βόρειας Ευρώπης. Γίνεται έτσι από πολύ νωρίς φανερό ότι το πρόβλημα της Ευρώπης είναι πολύ βαθύτερο από το αν είναι εφοδιασμένη με μια σύγχρονη και σαφή Συνθήκη. Αν ο Θαπατέρο παραμέρισε τον εγωισμό του και παραχώρησε την πρωτοβουλία στον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Ένωσης, οι ηγέτες της Γαλλίας, της Γερμανίας ή της Βρετανίας δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν το ίδιο. Πολύ περισσότερο, μάλιστα, αν ο βαν Ρόμπαϊ διαψεύσει τη φήμη του άχρωμου και άοσμου γραφειοκράτη και αποφασίσει να αναλάβει ουσιαστική δράση.

Οι παραπάνω πρωτεύουσες, για παράδειγμα, δέχθηκαν με μεγάλη επιφύλαξη τη σύγκληση έκτακτης συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τις 11 Φεβρουαρίου, με αντικείμενο την οικονομική ανάκαμψη και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Μα θα μας κάνει τώρα μαθήματα- σκέφτηκαν- ο συγγραφέας των χαϊκού για «τις μύγες που βουίζουν» και «τα μαλλιά που δεν υπάρχουν πια»; Το είχαμε γράψει: ο κύριος βαν Ρόμπαϊ μπορεί να κάνει την έκπληξη. Ίσως να αποδειχθεί μάλιστα και η τελευταία ελπίδα της Ευρώπης.