Το μόνο που λείπει είναι ο ηγέτης

Όλα τα στοιχεία που οδηγούν σε μια επανάσταση μοιάζει να υπάρχουν. Οι ομοιότητες με το ΄79 είναι πολλές. Λείπει όμως μια βασική προϋπόθεση: ο ηγέτης που θα συναρπάσει τα πλήθη.

O Αμπντολχασάν Μπανί Σαντρ δεν έχει καμιά αμφιβολία: «Το καθεστώς του αγιατολάχ Χαμενεΐ καταρρέει», λέει στη Ρεπούμπλικα ο πρώην πρόεδρος του Ιράν, που έχει περάσει τα 30 τελευταία από τα 76 του χρόνια στην εξορία. «Ο λαός θέλει την αλλαγή και κανείς δεν μπορεί πια να τον σταματήσει. Ακούω με έκπληξη πολλούς Δυτικούς να λένε ότι οι διαδηλώσεις στρέφονται εναντίον του Αχμαντινετζάντ. Αυτή η διαμαρτυρία δεν έχει όμως καμιά σχέση με τον πρόεδρο, ο οποίος αποτελεί έτσι κι αλλιώς αμελητέα ποσότητα. Το κίνημα σημαδεύει κατ΄ ευθείαν τον θρησκευτικό ηγέτη της χώρας. Και δεν περιορίζεται στην Τεχεράνη, ήδη έχουν πάρει φωτιά το Ισφαχάν, η Σιράζ, αλλά και μικρότερες πόλεις».

Ιδιαίτερα αισιόδοξος εμφανίζεται και ο πακιστανικής καταγωγής ιστορικός Ταρίκ Αλί, που τα βιβλία του διαβάζονται με ιδιαίτερη προσοχή από την κυβέρνηση Ομπάμα. «Όλα είναι πλέον πιθανά», λέει στην ίδια εφημερίδα, «ακόμη και μια επαναστατική κατάσταση ανάλογη μ΄ εκείνη που έτρεψε σε φυγή τον Σάχη». Σήμερα, όπως και τότε, οι διαδηλωτές είναι έτοιμοι να αψηφήσουν τον θάνατο. Αποφασιστικής σημασίας θα είναι η στάση του στρατού, που είναι διχασμένος ανάμεσα στη νομιμοφροσύνη προς το καθεστώς και τη συμπάθεια προς τους διαδηλωτές. Οι πράξεις ανυπακοής, που ήδη έχουν παρατηρηθεί, μπορεί να πολλαπλασιαστούν. Ένα αντίστοιχο φαινόμενο είχε οδηγήσει το 1979 στην ανατροπή του Σάχη και την ανάληψη της εξουσίας από τους επαναστάτες.

Υπάρχει όμως μια διαφορά, στην οποία ο Αλί αποφεύγει περιέργως να αναφερθεί: η απουσία ενός ηγέτη που θα μπορούσε να συσπειρώσει γύρω από το πρόσωπό του τόσο τον λαό όσο και στοιχεία των ενόπλων δυνάμεων. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης, ο Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί και ο Μεχντί Καρουμπί, προσπαθούν να παραμείνουν πιστοί στο χομεϊνικό σύστημα, κατηγορώντας τον αγιατολάχ Χαμενεΐ ότι εκείνος το παραβιάζει και το κάνει πιο αυταρχικό. Όπως γράφει όμως ο Χουάν Κόουλ στο ηλεκτρονικό περιοδικό Salon, η έκκληση για ελαφρώς λιγότερο αυταρχισμό στο πλαίσιο μιας θεοκρατίας των μουλάδων δεν αποτελεί ακριβώς μια συνταγή για επανάσταση.

Σύμφωνα με όλους τους αναλυτές, οι επόμενες ημέρες θα είναι κρίσιμες για την έκβαση της αναμέτρησης. Το καθεστώς επενδύει στην καταστολή και την τρομοκράτηση των αντιπάλων του: οι συλλήψεις πολλαπλασιάζονται, ο Καρουμπί τέθηκε ουσιαστικά χθες σε κατ΄ οίκον περιορισμό, ενώ δεν λείπουν και οι συνήθεις αντιδυτικές ρητορείες. Οι διαδηλωτές, πάλι, είναι έτοιμοι να ξεχυθούν στους δρόμους με κάθε ευκαιρία: χθες ήταν η εκλογική νοθεία, σήμερα είναι ο θάνατος του Χοσεΐν Αλί Μονταζερί, σε έναν μήνα θα είναι η επέτειος της επανάστασης. Η σύγκρουση είναι συγκλονιστική και από το αποτέλεσμά της θα κριθεί η πορεία ολόκληρης της Μέσης Ανατολής.