Όταν ο Σαρκοζί μασούσε τσίχλα

Το σκίτσο είναι, ομολογουμένως, κάπως υπερβολικό: Σαρκοζί και Μέρκελ κλεισμένοι στον ευρωπαϊκό τους πύργο, ενώ ο Ερντογάν αλωνίζει στον μισό πλανήτη.

Η καταγγελία είναι σοβαρή, και τη δημοσιεύει ο Φίλιπ Στίβενς στους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς, όπως του τη μετέφερε Τούρκος αυτόπτης μάρτυρας. Πριν από δύο εβδομάδες, στα εγκαίνια της έκθεσης για τους οθωμανικούς θησαυρούς που έγινε στο Παρίσι παρουσία του προέδρου Γκιουλ, ο Σαρκοζί προσήλθε μασώντας τσίχλα. Σύμφωνα με τους Τούρκους, η ενέργεια αυτή δείχνει μεταφορικά την έλλειψη σεβασμού του Γάλλου προέδρου προς τις ευρωπαϊκές προσδοκίες της Άγκυρας. Αυτό άλλωστε φάνηκε και στο γεύμα εργασίας που ακολούθησε στο προεδρικό μέγαρο: σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση η ατμόσφαιρα ήταν «φιλική», ένας διπλωματικός ευφημισμός που σημαίνει ακριβώς το αντίθετο.

Οι Τούρκοι δεν περίμεναν βέβαια την τσίχλα για να καταλάβουν ότι είναι ανεπιθύμητοι στα ευρωπαϊκά σαλόνια. Ούτε έχουν την ψευδαίσθηση ότι η ευρωπαϊκή τους πορεία εξαρτάται από τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των διεθνών συνθηκών. Το θέμα είναι απλό: εβδομήντα εκατομμύρια Μουσουλμάνοι, που σε λίγα χρόνια θα γίνουν εκατό, δεν χωράνε στην Ευρώπη. Ο Σαρκοζί το λέει ανοιχτά, η Μέρκελ κάπως πιο συγκαλυμμένα. Κατόπιν αυτού, η Άγκυρα στρέφεται πλέον οριστικά προς Ανατολάς. Ο Ερντογάν πηγαίνει αυτή την εβδομάδα στην Τεχεράνη για να παίξει μεσολαβητικό ρόλο ανάμεσα στο Ιράν και τη Δύση. Ανοίγει τα σύνορα με τη Συρία. Υπογράφει εμπορικές συμφωνίες με τη Σαουδική Αραβία και τις χώρες του Κόλπου. Λύνει το Αρμενικό. Και ενώ εξακολουθεί να θεωρεί ότι η επίλυση της ισραηλο-παλαιστινιακής διαμάχης έχει στρατηγική σημασία για τη σταθερότητα της Τουρκίας, καθιστά σαφές προς τη σημερινή ισραηλινή κυβέρνηση ότι δεν περιμένει καμιά θετική κίνηση από αυτήν.

Οι πρωτοβουλίες αυτές συνοδεύονται από εντυπωσιακές εξελίξεις και στο Κουρδικό. Οι εικόνες των μαχητών του ΡΚΚ που έγιναν την περασμένη εβδομάδα ενθουσιωδώς δεκτοί στα σύνορα καθώς επέστρεφαν στην Τουρκία δείχνουν ότι (και) το πρόβλημα αυτό βαίνει πιθανότατα προς τη λύση του. Μπορεί η αντιπολίτευση να φωνάζει (αδίκως) ότι στην πραγματικότητα δεν παραδίδεται το ΡΚΚ στην κυβέρνηση, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Μπορεί να κατηγορούν πολλοί τον Ερντογάν (δικαίως) ότι συνομιλεί με δικτάτορες και ότι δεν προωθεί πλέον τις μεταρρυθμίσεις για τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Αλλά δεν μπορεί να τα έχει κανείς όλα. Είτε είναι ορθή είτε λανθασμένη, η επιλογή της Ευρώπης να «πουλήσει» την Τουρκία έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της επιρροής της σε αυτή τη χώρα. Την ίδια ώρα, το κύρος της Αμερικής αμφισβητείται σε όλη τη Μέση Ανατολή. Ο κόσμος αποκτά περισσότερους πόλους, και αυτό δεν συνοδεύεται μονάχα από πλεονεκτήματα. Η Ελλάδα έχει κάθε συμφέρον- ανώδυνο είναι άλλωστε- να εξακολουθεί να υποστηρίζει την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Αλλά ο κύβος έχει ριφθεί.