Στρατηγική μυωπία

«Η Βρετανία και η Δυτική Ευρώπη δεν ενδιαφέρονται για την επανένωση της Γερμανίας. Η δήλωση του ΝΑΤΟ μπορεί να λέει διαφορετικά πράγματα: απλώς αγνοήστε τα. Δεν θέλουμε την επανένωση της Γερμανίας».

Αυτό είπε πριν από 20 και κάτι χρόνια η τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Μάργκαρετ Θάτσερ στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ, σύμφωνα με έναν από τους στενούς συμβούλους του τελευταίου, τον Ανατόλι Τσερνιάεβ. Για να δώσει μεγαλύτερη έμφαση στη θέση της, η Θάτσερ πρόσθεσε (ψευδώς): «Σας διαβεβαιώ ότι το ίδιο επιθυμεί και ο Αμερικανός πρόεδρος». Η απάντηση του Γκορμπατσόφ δεν περιλαμβάνεται στα απομνημονεύματα του συμβούλου του, αλλά στα αρχεία του Φόρεϊν Όφις που μόλις αποχαρακτηρίστηκαν: «Καταλαβαίνω τη θέση σας. Η Σοβιετική Ένωση αντιλαμβάνεται το πρόβλημα και σας διαβεβαιώ ότι ούτε εμείς θέλουμε την ενοποίηση. Θεωρούμε χρήσιμο ότι θέσατε το ζήτημα, ώστε να γνωρίζει ο ένας τη θέση του άλλου σε αυτό το λεπτό θέμα».

Την ίδια θέση είχε και ο πρόεδρος της Γαλλίας. Σύμφωνα με τον Τσαρλς Πάουελ, προσωπικό γραμματέα της Θάτσερ, ο Φρανσουά Μιτεράν φοβόταν ότι το Παρίσι και το Λονδίνο θα βρίσκονταν στην ίδια θέση που είχαν βρεθεί τη δεκαετία του ΄30 και ότι ο ισχυρός γείτονάς τους θα ανακτούσε τα εδάφη που είχε χάσει στον πόλεμο, φτάνοντας να επεκταθεί ακόμη περισσότερο κι από την εποχή του Χίτλερ. Αυτός ήταν ο λόγος που έστειλε τον σύμβουλό του Ζακ Αταλί στη Μόσχα για να διαπραγματευθεί την αναβίωση μιας ισχυρής γαλλοσοβιετικής συμφωνίας. «Οι Γάλλοι και οι Βρετανοί θέλουν να χρησιμοποιήσουν εμάς για να αποτρέψουν τη γερμανική ενοποίηση», σημείωνε ο Τσερνιάεβ στο ημερολόγιό του, στις 9 Οκτωβρίου 1989.

Η ίδια στρατηγική μυωπία έκανε τον Μιτεράν να πιστεύει ότι μόνο μια ισχυρή Σερβία- σύμμαχος της Γαλλίας και της Βρετανίας στους δύο Παγκοσμίους Πολέμους- μπορούσε να σταματήσει τον γερμανικό επεκτατισμό. Υποστήριξε έτσι με πάθος τον Μιλόσεβιτς και τα σχέδιά του για τη Μεγάλη Σερβία, θυσιάζο ντας τη Βοσνία. «Φρανσουά ο Πρώτος, Βασιλιάς των Σέρβων», έγραφαν τα πανώ που κρατούσαν οι διαδηλωτές στους δρόμους του Παρισιού τη μαύρη περίοδο 1992-95, όταν βομβαρδιζόταν καθημερινά το Σαράγεβο. Κάπως έτσι βάφτηκε στο αίμα και η Σρεμπρένιτσα, υπό τα αδιάφορα βλέμματα των δυτικών «εγγυητών» της ειρήνης.

Η γερμανική ενοποίηση αιφνιδίασε τόσο τον Μιτεράν και τη Θάτσερ, όσο και τον Χέλμουτ Κολ και τον Χόνεκερ. Και αυτά που ακολούθησαν διέψευσαν φυσικά τους χαρισματικούς εκείνους ηγέτες. Όπως γράφει ο Βρετανός ιστορικός Τίμοθι Γκάρτον Ας στην Γκάρντιαν, ούτε καν η οικονομική κρίση δεν έσπρωξε τους Γερμανούς προς την ακροδεξιά. Η ενοποίηση της Γερμανίας άνοιξε τον δρόμο για την οικοδόμηση της ενωμένης Ευρώπης- την οποία, βέβαια, ανυπομονεί να αρχίσει να υπονομεύει ο ιδεολογικός κληρονόμος της Θάτσερ, ο νέος, φιλόδοξος αυριανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον.