Η αποκατάσταση του Στάλιν

Δημοκρατία έχουμε, ο καθένας μπορεί να ερμηνεύει την ιστορία όπως του αρέσει και εξυπηρετεί τα συμφέροντά του. Και η τελευταία ταινία του Κουέντιν Ταραντίνο, άλλωστε, πλάκα έχει.

Άστραψε και βρόντηξε ο Ρώσος πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ στη συνέντευξη που έδωσε την Κυριακή το βράδυ στη ρωσική τηλεόραση με αφορμή την 70ή επέτειο από την έναρξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Στάλιν όχι μόνο δεν φέρει καμιά ευθύνη για τη «μεγαλύτερη καταστροφή του 20ού αιώνα»- τόνισε- αλλά στην πραγματικότητα είναι ο άνθρωπος που έσωσε την Ευρώπη. Αρνούμενες αυτή την ιστορική αλήθεια, οι χώρες της Βαλτικής και η Ουκρανία επιχειρούν να ξαναγράψουν την ιστορία, δοξάζοντας τον φασισμό. Όσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΑΣΕ, που βάζουν στο ίδιο σακί τους κομμουνιστές και τους ναζί, επιδίδονται σε μια χονδροειδή συκοφαντία.

Οι δηλώσεις αυτές έγιναν εν όψει των επετειακών εκδηλώσεων που θα γίνουν σήμερα στο Γκντανσκ με την παρουσία των ηγετών της Ρωσίας, της Γερμανίας, της Πολωνίας, της Ουκρανίας και της Λιθουανίας. Και συνοδεύονται από μια προσπάθεια της Μόσχας να υπερασπιστεί το σύμφωνο Μολότοφ- Ρίμπεντροπ που υπογράφηκε από τους υπουργούς Εξωτερικών της Ρωσίας και της Γερμανίας στις 23 Αυγούστου του 1939. Από τη στιγμή που η Γαλλία και η Βρετανία κατέστησαν αναπόφευκτο τον πόλεμο υπογράφοντας έναν χρόνο νωρίτερα τη Συμφωνία του Μονάχου- λέει το Κρεμλίνο- ο Στάλιν δεν είχε άλλη επιλογή. Όσο για τις κατηγορίες που έχουν εκτοξευθεί εναντίον του για τα εγκλήματα στην Πολωνία, είναι κι αυτές άτοπες: η Πολωνία ήταν σύμμαχος των ναζί και συνένοχος του Χίτλερ στον διαμελισμό της Τσεχοσλοβακίας.

Η προσέγγιση αυτή της ιστορίας βρίσκει αντίθετους πολλούς ιστορικούς. «Δεν μπορείς να λες ότι η Πολωνία ήταν κακή επειδή επέτρεψε τη διαίρεση της Τσεχοσλοβακίας και ο Στάλιν καλός όταν μοίρασε την Ανατολική Ευρώπη με τον Χίτλερ», λέει ο ιστορικός Βλαντίμιρ Ριζκόφ, πρώην βουλευτής της ρωσικής αντιπολίτευσης. Κατά την άποψή του, η σημερινή ρωσική ηγεσία προσπαθεί να αποκαταστήσει τον Στάλιν για να δικαιολογήσει το δικό της αυταρχικό μοντέλο και να δημιουργήσει μια νέα ταυτότητα για το ρωσικό έθνος. Τον περασμένο Μάιο, ο Μεντβέντεφ ανακοίνωσε τη σύσταση ενός νέου οργανισμού που θα πολεμά την «παραποίηση της ιστορίας». Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ήδη ορατά: ένας ιστορικός ισχυρίστηκε πρόσφατα ότι οι χώρες της Βαλτικής δεν κατελήφθησαν το 1940, αλλά εντάχθηκαν οικειοθελώς στη Σοβιετική Ένωση...

Η αποκατάσταση του Στάλιν δεν θα κάνει πάντως καλό στους Ρώσους. Όπως γράφει ο Στέφαν Ουόγκστιλ στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς», το μεγάλο στοίχημα για τους ηγέτες της χώρας αυτής είναι να βρουν έναν έντιμο τρόπο να συμφιλιώσουν τη νίκη επί της Γερμανίας με τη σκοτεινή πλευρά της ρωσικής ιστορίας κατά τον περασμένο αιώνα.