Αντίστροφη μέτρηση

Όταν οι ανεπτυγμένοι πολιτισμοί καταρρεύσουν λόγω της υπερκατανάλωσης, ποιοι θα μείνουν όρθιοι, αλώβητοι και χαμογελαστοί; Μα οι ιθαγενείς της Νέας Γουινέας φυσικά, που θα επιστρέψουν στο σκάλισμα της πέτρας, όπως έκαναν οι πρόγονοί τους για 46.000 χρόνια.

Το ρόδι είναι ένα από τα πρώτα φρούτα που γεύτηκε ο άνθρωπος: ανακαλύφθηκε το 4000 π.Χ. στην αρχαία Μεσοποταμία, τη λεγόμενη Γόνιμη Ημισέληνο. Κι όπως αποδείχθηκε πολύ αργότερα, είναι ένα πολύ ωφέλιμο φρούτο, γεμάτο βιταμίνες και αντιοξειδωτικές ουσίες, χώρια που μπορεί να αποδειχθεί θαυματουργό και για τον καρκίνο του προστάτη. Είναι έτσι ευτύχημα που τελευταία εμφανίζεται στο μενού όλο και περισσότερων ελληνικών εστιατορίων. Το πώς ακριβώς συνέβη αυτό δεν το γνωρίζουμε. Στο ψυγείο του Αμερικανού καταναλωτή, όμως, έφτασε μάλλον τυχαία: ένας επιτυχημένος Αμερικανός επιχειρηματίας ονόματι Στιούαρτ Ρένικ αγόρασε γη στην κεντρική κοιλάδα της Καλιφόρνιας, την πιο επιτυχημένη αγροτική περιοχή της Αμερικής. Εκεί έτυχε να υπάρχουν 400 στρέμματα με ρόδια. Καθώς εκείνος δεν ήξερε τίποτα για τα ρόδια κάθισε και διάβασε για τις ιδιότητές τους και στη συνέχεια πέρασε το μήνυμα στον καταναλωτή.

Στον Τζάρεντ Ντάιαμοντ, που τυχαίνει να είναι φίλος του Ρένικ, αρέσει πολύ αυτή η ιστορία. Όπως και τα ρόδια, που είχαν την τιμητική τους στο γεύμα το οποίο παρέθεσε στον δημοσιογράφο των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς. Ο διάσημος βιολόγος, που έγινε γνωστός το 1998 με το βιβλίο του «Όπλα, μικρόβια και ατσάλι» (εκδ. Κάτοπτρο), είναι ένας πολύ κεφάτος άνθρωπος. Και μετά την επιτυχία ενός άλλου του βιβλίου («Κατάρρευση», εκδ. Κάτοπτρο), όπου περιγράφει γιατί πολιτισμοί όπως οι Μάγια κατέρρευσαν σε μια νύχτα, όλοι τον ρωτούν ποιος θα είναι ο επόμενος. «Όταν έχεις μια μεγάλη κοινωνία που καταναλώνει πολλούς πόρους, τότε είναι πιθανό η κοινωνία αυτή να καταρρεύσει μόλις φτάσει στο απόγειό της», απαντά στη συγκεκριμένη συνέντευξη. Ενα σύγχρονο παράδειγμα είναι η Ιαπωνία, που καταναλώνει σε υπερβολικό βαθμό την κύρια πηγή πρωτεΐνης της.

Στην ίδια λογική θα μπορούσε να ενταχθεί και η περυσινή κατάρρευση των τραπεζών. «Ακόμη κι ο τελευταίος ηλίθιος θα έπρεπε να γνωρίζει πως όταν βγάζεις από μια τράπεζα περισσότερα χρήματα από αυτά που βάζεις, κάποια στιγμή κάτι θα γίνει». Αυτό δεν σημαίνει πως η λύση είναι ο κεντρικός σχεδιασμός της οικονομίας. Μια δικτατορία δεν έχει περισσότερες πιθανότητες να λάβει μια σωστή απόφαση από μια δημοκρατία. Η κινεζική κυβέρνηση μπορεί να απαγόρευσε έγκαιρα τον μόλυβδο στη βενζίνη, απαγόρευσε όμως και την εκπαίδευση σε μια φάση της Πολιτιστικής Επανάστασης. Το βέβαιο είναι ότι η Κίνα και η Ινδία αναπτύσσονται ταχύτατα και το πρότυπό τους είναι ο δυτικός τρόπος ζωής. Αν λοιπόν η Δύση δεν πάψει να καταναλώνει περισσότερα απ΄ αυτά που παράγει, σε 50 ή 60 χρόνια θα βρεθεί σε πολύ κακή κατάσταση. Οι ιθαγενείς της Νέας Γουινέας, πάλι, θα είναι μια χαρά.