Επαναστατικά πάθη

«Κατά την άποψή μου, ο πραγματικός έρωτας εκφράζεται στη συστολή του εραστή απέναντι στο είδωλό του». Καρλ Μαρξ, σε επιστολή προς τον μέλλοντα γαμπρό του, τον κουβανικής καταγωγής Πολ Λαφάργκ.

Oι ιδεολογικές αρχές του Μαρξ έχουν αναλυθεί σε εξαντλητικό βαθμό, με τον μεγάλο φιλόσοφο και επαναστάτη να επανέρχεται στην επικαιρότητα κάθε φορά που το σύστημα που μελέτησε- ο καπιταλισμός- διέρχεται κρίση. Λιγότερα πράγματα είναι γνωστά για την προσωπική του ζωή, για τα πάθη του, για τις σχέσεις του με τις γυναίκες. Γιατί μπορεί ο συγγραφέας του Κεφαλαίου να μην ήταν μια μηχανή του σεξ σαν τον Βικτόρ Ουγκό, με τον οποίο έμοιαζε σε πολλά άλλα σημεία, δεν συμμεριζόταν όμως ούτε τον συντηρητισμό πολλών φιλοσόφων της εποχής του. Του άρεσαν το καλό κρασί, τα πούρα, και δεν σταμάτησε να πηγαίνει σε οίκους ανοχής με τον Ένγκελς ούτε μετά τον γάμο του. Δεν είχε όμως καμιά πραγματική ερωμένη. Με την έννοια αυτή, έμεινε πιστός στη βαρόνη Τζένη φον Βεστφάλεν μέχρι τον θάνατό του.

Στην Ερωτική Ζωή του Καρλ Μαρξ, ένα βιβλίο που έγραψε το 1970 και είχε μεγάλη απήχηση στη γαλλική Αριστερά, ο Πιερ Ντιράν επιδίδεται σε έναν ύμνο στη μονογαμία και τον ασκητισμό που υποτίθεται ότι χαρακτήριζαν τον ήρωά του. Τα πράγματα δεν ήταν όμως ακριβώς έτσι, γράφει στο τελευταίο του τεύχος το περιοδικό Μαριάν. Εκτός από τις πόρνες, ο Μαρξ είχε αδυναμία και στις οικιακές βοηθούς. Η Ελέν «Λένχεν» Ντεμίτ, που είχε δουλέψει στους φον Βεστφάλεν, ακολούθησε το ζεύγος Μαρξ όταν εξορίστηκε στο Λονδίνο και τους έμεινε πιστή ακόμη και σε περιόδους μεγάλης φτώχειας. Τον Αύγουστο του 1850, εκμεταλλευόμενος την απουσία της γυναίκας του που είχε μεταβεί με τα παιδιά στη Γερμανία για να αναζητήσει χρήματα, ο Μαρξ κοιμήθηκε με την Ελέν. Εννιά μήνες αργότερα γεννήθηκε ο Φρεντερίκ. Για να αποφύγει το σκάνδαλο, που θα έπληττε και τον γάμο του και το επαναστατικό κίνημα, ο Μαρξ έπεισε τον Ένγκελς να αναγνωρίσει το παιδί. Ο πιστός του φίλος δεν θα αποκαλύψει το μυστικό παρά λίγο πριν πεθάνει.

Θα ακολουθήσουν κι άλλες ερωτικές παρεκτροπές: με την κόμησσα Σοφί βον Χάτζφελντ, που του θύμιζε αρχαία θεά, με την εξαδέλφη του Αντουανέτ, που τον φώναζε «πασά», με τη γυναίκα του δρα Κούγκελμαν που έβλεπε στο Αννόβερο. Όλες αυτές οι γυναίκες όμως ήταν της μιας βραδιάς. Ο επαναστάτης Μαρξ ήταν ουσιαστικά ο άνδρας μιας και μοναδικής γυναίκας: της δικής του. Ανάμεσα στα τελευταία του χειρόγραφα βρέθηκαν δύο στίχοι του Σίλερ: «Αχ! Να μπορούσε να ανθίζει για πάντα/ η χρυσή εποχή του νεανικού έρωτα!». Έτσι κι αλλιώς, βέβαια, όταν πλησιάζουμε στο τέλος τα νεανικά μας χρόνια νοσταλγούμε...