Άνα, Στανισλάβ, Νατάλια

Άλλη μια Ρωσίδα ακτιβίστρια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων βρέθηκε χθες νεκρή με δύο σφαίρες στο κεφάλι. Ίσως θα έπρεπε να έχει μεταναστεύσει κι αυτή εγκαίρως στην Ουκρανία.

Την έλεγαν Νατάλια Εστεμίροβα. Ήταν μια ανύπαντρη μητέρα, λίγο πάνω από τα 40. Ανήκε στην οργάνωση Μemorial (Μνήμη) και ερευνούσε τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τσετσενία. Για μια περίοδο είχε συνεργαστεί με τη δημοσιογράφο Άνα Πολιτκόφσκαγια, που δολοφονήθηκε στη Μόσχα το 2006. Για μια άλλη περίοδο είχε συνεργαστεί με τον δικηγόρο Στανισλάβ Μαρκελόφ, που δολοφονήθηκε κι αυτός στη Μόσχα τον περασμένο Ιανουάριο. Η Εστεμίροβα απήχθη χθες το πρωί στο Γκρόζνι της Τσετσενίας. Το απόγευμα βρήκαν το πτώμα της κοντά στο Ναζράν της γειτονικής Ινγκουσετίας. Προφανώς ήταν ατύχημα. Ή αυτοπυροβολήθηκε ύστερα από μια ερωτική απογοήτευση.

Τον λένε Εβγένι Κισέλεφ. Πριν από δέκα χρόνια ήταν ο πιο γνωστός και πιο έγκυρος δημοσιογράφος της ρωσικής τηλεόρασης. Για την ακρίβεια, ήταν το πρόσωπο της επανάστασης του Μπόρις Γιέλτσιν. Η εκπομπή του στο κανάλι ΝΤV με τίτλο Ιtogi (Συμπεράσματα) ήταν η πιο δημοφιλής εκπομπή της ρωσικής τηλεόρασης μέχρι τις αρχές του 2001. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, που είχε αναλάβει την εξουσία έναν χρόνο νωρίτερα, αποφάσισε τότε να θέσει τα μέσα ενημέρωσης υπό τον έλεγχό του. Όταν το ΝΤV πέρασε στα χέρια του Κρεμλίνου, ο Κισέλεφ έγινε διευθυντής των Νέων της Μόσχας. Κι όταν ο διευθυντής της τελευταίας, ο μεγιστάνας Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, συνελήφθη και κλείστηκε στη φυλακή, ο Κισέλεφ προσελήφθη στην Ηχώ της Μόσχας, έναν από τους ελάχιστους ανεξάρτητους ραδιοφωνικούς σταθμούς που εξακολουθούν να ανέχονται οι αρχές. Λίγους μήνες αργότερα, δέχθηκε μια απροσδόκητη πρόταση: να συνεργαστεί με το κανάλι ΤVi της Ουκρανίας.

Σε μια από τις μετακινήσεις του στο Κίεβο, τον συνόδευσε η δημοσιογράφος των Φαϊνάνσιαλ Τάιμς Κρίστια Φρίλαντ. «Στη Ρωσία δεν υφίσταται πλέον η έννοια της ανοιχτής πολιτικής συζήτησης», της είπε. «Οι αρχές είναι ερμητικά κλειστές, μπορούμε απλώς να διατυπώσουμε υποθέσεις για το τι συμβαίνει στους κόλπους τους. Η ανεξάρτητη δημοσιογραφία έχει περιθωριοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε δεν μας μιλούν πια ούτε οι υπεύθυνοι επί του Τύπου. Στην Ουκρανία, αντίθετα, έχεις πρόσβαση σε τόνους πληροφοριών». Και οι ίδιοι οι Ουκρανοί αρχίζουν να αυτοπροσδιορίζονται με βάση την αντίθεσή τους προς τους Ρώσους. Στην πτήση από το Κίεβο προς τη Νέα Υόρκη, ένας επιβάτης φορούσε μια μπλούζα που (αναφερόμενη στη διαφορά της μιας ώρας ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Δυτική Ρωσία) έγραφε: «Ουκρανέ ξύπνα! Ο Μοσχοβίτης έχει ξυπνήσει εδώ και μια ώρα!»

Εκτός από τον Κισίλεφ, έχουν διασχίσει τα σύνορα με την Ουκρανία κι άλλοι Ρώσοι δημοσιογράφοι που έχουν πέσει σε δυσμένεια στη χώρα τους. Η Πολιτκόφσκαγια δεν το έκανε, γιατί δεν ήθελε ή δεν μπόρεσε. Ούτε η Εστεμίροβα. Συνέχισαν να δουλεύουν στη Ρωσία- και το πλήρωσαν με τη ζωή τους.