Αλλά η μουσική δεν σταμάτησε

«Αν έβρεχε δάκρυα/ όταν πεθαίνει μια αγάπη/ Αν έβρεχε δάκρυα/ όταν βαραίνουν οι καρδιές/ Σ΄ ολόκληρη τη γη/ για ένα σαραντάμερο/ δάκρυα πικρά/ θα πνίγανε τους πύργους».

Πριν από μισό σχεδόν αιώνα, το πρωί της 23ης Ιουνίου 1959, ο Μπορίς Βιαν έπαθε καρδιακή προσβολή στον κινηματογράφο «Le Ρetit Μarbeuf» του Παρισιού, ενώ παρακολουθούσε σε ιδιωτική προβολή την κινηματογραφική μεταφορά του βιβλίου του Θα φτύσω στους τάφους σας. Ήξερε ότι θα ερχόταν αυτή η ημέρα από τότε που ήταν δώδεκα ετών, όταν ένας γιατρός διέγνωσε ότι έπασχε από καρδιακό ρευματισμό. Έγειρε στο κάθισμα με το κεφάλι πεσμένο πίσω, οι φίλοι του έσπευσαν να τον βοηθήσουν, κάποιος ζήτησε να σταματήσει η προβολή, αλλά ο ήχος συνέχισε να ακούγεται, «σταματήστε τη μουσική!», φώναξε μια φίλη του, «να σταματήσει η μουσική!» Ήταν η τελευταία φράση που θα άκουγε. Πέθανε λίγες ώρες αργότερα στο νοσοκομείο, σε ηλικία 39 ετών.

(«Αν έβρεχε δάκρυα/ όταν πεθαίνει ένα παιδί/ Αν έβρεχε δάκρυα/ όταν γελάνε οι κακοί/ Σ΄ ολόκληρη τη γη/ με γκρίζα κύματα και κρύα/ δάκρυα πικρά το παρελθόν θα τάραζαν».)

Ο πατέρας του ήταν ένας αξιαγάπητος τύπος, που αναγκάστηκε να δουλέψει για πρώτη φορά στα 36 του χρόνια ως εμπορικός αντιπρόσωπος όταν έχασε την περιουσία του στην ύφεση του 1929. Η μητέρα του είχε ένα οξύ μουσικό ένστικτο (έπαιζε άρπα και άλλα μουσικά όργανα), που το κληροδότησε στα παιδιά της. Όπως σημειώνει η Ελ Παΐς, ο Μπορίς μεγάλωσε σε χαρούμενο περιβάλλον: ο Γεχούντι Μενουχίν θα έλεγε χρόνια αργότερα ότι αυτό που ζήλευε περισσότερο από το σπίτι των Βιαν ήταν τα αναρίθμητα ποδήλατα. Έπαιζε τρομπέτα, τραγουδούσε, έγραφε βιβλία και μετέφραζε. Το Θα φτύσω στους τάφους σας (που παρουσίασε αρχικά με ψευδώνυμο) σφράγισε τον εικοστό αιώνα και το τραγούδι του Ο λιποτάκτης μετατρά πηκε σε αντιπολεμικό ύμνο πολύ πριν από τον Μάη του ΄68.

(«Αν έβρεχε δάκρυα/ όταν σκοτώνουμε τις καθαρές καρδιές/ Αν έβρεχε δάκρυα/ όταν χανόμαστε κάτω απ΄ τα τείχη/ Σ΄ ολόκληρη τη γη/ θα γίνονταν κατακλυσμός/ από τα δάκρυα τα πικρά/ των δικαστών και των ενόχων».)

Η Γαλλία τιμά φέτος την 50ή επέτειο του θανάτου του Μπορίς Βιαν με δεκάδες εκδηλώσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και εκθέσεις. Ο οίκος Gallimard, που είχε αρνηθεί να εκδώσει τα βιβλία του όσο ζούσε, ετοιμάζεται να τα εκδώσει τώρα στη σειρά La Βibliotheque de la Ρleiade. Και στις 23 Ιουνίου, την ημέρα του θανάτου του, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας θα παρουσιάσει επισήμως το χειρόγραφο του Θα φτύσω στους τάφους σας. Αν ζούσε σήμερα ο Μπορίς Βιαν, όλα αυτά θα τα αντιμετώπιζε με σαρκασμό. Ή αδιαφορία.

(Οι παραπάνω στίχοι του ποιήματος «Αν έβρεχε δάκρυα» είναι από το βιβλίο «Μπορίς Βιαν, ποιήματα», Εκδ. Γνώση, μετάφραση Αντώνη Φωστιέρη και Θανάση Νιάρχου)