Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα

Οι αποκαλύψεις είναι τόσο συνταρακτικές, και οι πολιτικές επιπτώσεις τόσο σοβαρές, ώστε έμεινε στην άκρη κάτι ουσιώδες: τα μέσα που χρησιμοποιεί μια εφημερίδα για να αποσπάσει πληροφορίες.

Στο βιβλίο του «Ψηλαφώντας την ηθική στη δημοσιογραφία», ο καθηγητής Ρον Σμιθ από το Πανεπιστήμιο της Κεντρικής Φλόριντας αναφέρει τέσσερις λόγους για τους οποίους αντιτίθεται στη λεγόμενη «δημοσιογραφία του καρνέ επιταγών». Πρώτον, επειδή αυτός που πληρώνεται για να δώσει μια πληροφορία έχει την τάση να υπερβάλλει ή να λέει ψέματα. Δεύτερον, επειδή η επικράτηση μιας τέτοιας πρακτικής οδηγεί όποιον κατέχει μια πληροφορία να την κρύβει έως ότου του προσφερθεί μια καλή αμοιβή. Τρίτον, επειδή οδηγεί στην πτώση του επιπέδου της δημοσιογραφίας: όταν ένα έντυπο πληρώνει για να πάρει μια συνέντευξη, ο δημοσιογράφος δεν είναι ελεύθερος να κάνει τις ερωτήσεις που θέλει. Τέταρτον, επειδή η πώληση πληροφοριών οδηγεί σε έναν επικίνδυνο ανταγωνισμό μεταξύ των μέσων ενημέρωσης για το ποιος θα πληρώσει τα περισσότερα.

Στην περίπτωση του σκανδάλου με τις δαπάνες των Βρετανών βουλευτών, που μεταξύ άλλων οδήγησε στην παραίτηση του προέδρου της Βουλής, ο κάτοχος του σκληρού δίσκου με τα δύο εκατομμύρια αποδείξεις ήλθε πρώτα σε επαφή με τους Τάιμς. Όταν η εφημερίδα αρνήθηκε να δώσει τα 340.000 ευρώ που της ζητήθηκαν, ο μεσάζων απευθύνθηκε στη Σαν. Ακόμη και η βασίλισσα του σκανδαλοθηρικού ρεπορτάζ, όμως, δεν δέχθηκε να δώσει πάνω από 23.000 ευρώ για ένα μέρος των στοιχείων. Η εφημερίδα που δέχθηκε τελικά να παίξει το παιχνίδι, άγνωστο με ποιο τίμημα, ήταν η Ντέιλι Τέλεγκραφ, που είχε σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα. Το κέρδος της ήταν κάπου 55.000 φύλλα. Και η Σκότλαντ Γιαρντ, στο όνομα του «δημοσίου συμφέροντος», δέχθηκε να μην ερευνήσει τον τρόπο που ήλθε στα χέρια της εφημερίδας ο σκληρός δίσκος.

Σε ανάλογες πρακτικές καταφεύγουν συχνά και τα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης. Όπως αναφέρει ο Σμιθ, τόσο το CΝΝ όσο και το CΒS αναγκάστηκαν να παραδεχθούν ότι πλήρωσαν (22.000 ευρώ το πρώτο, «ένα μικρό ποσό» το δεύτερο) για να αποκτήσουν ένα βίντεο που δείχνει τρομοκράτες της Αλ Κάιντα να δηλητηριάζουν ένα σκυλί. Το ΑΒC πλήρωσε 220.000 δολάρια για το ημερολόγιο του μπάτλερ της Νταϊάνας - διευκρινίζοντας πάντως ότι η συνέντευξη μαζί του ήταν δωρεάν! Ο σκοπός αγιάζει λοιπόν τα μέσα; Στο ερώτημα αυτό αδυνατεί να απαντήσει η Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων (FΙΡ). Σύμφωνα με το καταστατικό της, ένα μέσο ενημέρωσης μπορεί να πληρώσει μόνο για να προστατεύσει μια πηγή του. Όλες οι άλλες περιπτώσεις συνιστούν πράξεις διαφθοράς. «Ο κανόνας αυτός δεν μπορεί όμως να χρησιμοποιείται για να εμποδίζεται η δημοσίευση πληροφοριών υψίστου δημοσίου ενδιαφέροντος», λέει στην Ελ Παΐς ο αναπληρωτής γενικός γραμματέας της FΙΡ Πάκο Αουντίχε. Κι αυτό το δημόσιο ενδιαφέρον είναι προφανώς εύπλαστο, μπορεί κανείς να το τραβήξει μέχρι να ξεχειλώσει, το έχουμε διαπιστώσει επανειλημμένα και στην Ελλάδα...