Η Αμερική πέθανε, ζήτω η Αμερική!

Η Αμερική διέρχεται έναν σοβαρό κίνδυνο. Ποιος θα τη σώσει; Η ποπ κουλτούρα και τα χάμπουργκερ.

Στο βιβλίο του «Ο Κώδικας της Ψυχής» (στα ελληνικά από τις Εκδόσεις Λιβάνη), ο Τζέιμς Χίλμαν γράφει ότι ο «δαίμονας» στέλνει μηνύματα στον καθένα από μας ώστε να καταλαβαίνουμε τι δεν πρέπει να κάνουμε. Η θεωρία αυτή δεν ισχύει μόνο για τα άτομα και τις ιδιωτικές τους επιλογές, αλλά και για τις κυβερνήσεις και τα μεγάλα προβλήματα. Ας πάρουμε τη χρηματοπιστωτική κρίση αυτών των ημερών. Δυσοίωνα μηνύματα υπήρχαν εδώ και χρόνια: η φούσκα της Ιαπωνίας, οι καταστροφές που υπέστησαν οι οικονομίες της Ασίας, της Βραζιλίας. Αλλά κανείς δεν τα λάμβανε υπόψη του, ούτε καν ο Μπεν Μπερνάνκι, ο πρόεδρος της Fed, που έχει μελετήσει τις μεγάλες οικονομικές κρίσεις του 20ού αιώνα. Από τον περασμένο Μάρτιο ζητούσε ο Ομπάμα μεγαλύτερο έλεγχο της αμερικανικής οικονομίας, αλλά τον θεωρούσαν «σοσιαλιστή»...

Ένας Αμερικανός φιλόσοφος του περασμένου αιώνα, ο Τζωρτζ Σανταγιάνα, έλεγε πως μόνον όποιος δεν γνωρίζει την Ιστορία είναι καταδικασμένος να την επαναλαμβάνει. Στη σημερινή Αμερική, όμως, επαναλαμβάνουν τα ίδια λάθη άνθρωποι που γνωρίζουν την Ιστορία, όπως είναι ο Μπερνάνκι (σε ό,τι αφορά την οικονομία) ή ο Τζον ΜακΚέιν (σε ό,τι αφορά τον πόλεμο του Ιράκ). Το φαινόμενο αυτό οδηγεί την Αμερική της δύναμης, της αυτοκρατορίας, την Αμερική του Μπους, στην κατάρρευση. Όπως λέει όμως ο Χίλμαν σε συνέντευξή του στην Κοριέρε ντέλα Σέρα, υπάρχει μια άλλη Αμερική που αντιστέκεται στην κρίση. Είναι η Αμερική της φαντασίας, του american way of life, του πολιτισμού. Αν 300 εκατομμύρια Κινέζοι μαθαίνουν αγγλικά, αν όλος ο πλανήτης τρώει χάμπουργκερ, αν όλοι οι μετανάστες του κόσμου ονειρεύονται να ζήσουν στην Αμερική, αν η ποπ κουλτούρα είναι η κυρίαρχη κουλτούρα, όλα αυτά σημαίνουν ότι η ιδέα της «ήπιας» Αμερικής ζει και βασιλεύει.

Ο 82χρονος αμερικανός ψυχαναλυτής βρέθηκε αυτές της ημέρες στις Συρακούσες για να δώσει μια διάλεξη με θέμα την αρχιτεκτονική. Είναι η τέταρτη φορά που επισκέπτεται την πόλη, μία περισσότερη από όσες την είχε επισκεφθεί ο Πλάτων. Αν όμως ο τελευταίος ήθελε να εγκαθιδρύσει στην πόλη την ιδανική κυβέρνηση, ο Χίλμαν δεν έχει τέτοιες φιλοδοξίες. Ο Πλάτων ήθελε να αλλάξει τον κόσμο, αυτός αρκείται να τον παρατηρεί. Κι αυτά που βλέπει αυτές τις μέρες κάθε άλλο παρά τον θλίβουν. Εντάξει, πολύς κόσμος χάνει τα χρήματά του. Αλλά η κρίση του καπιταλισμού έχει πολλά κοινά στοιχεία με την κρίση στην οποία βυθίστηκε ο κομμουνισμός το 1989. Πρώτον, και οι δύο κρίσεις προήλθαν από εσωτερικούς παράγοντες, όχι από κάποιον εξωτερικό εχθρό. Δεύτερον, μας βγάζουν από τον λήθαργο και μας ανοίγουν τα μάτια. Η ελεύθερη αγορά μόνον ελεύθερη δεν είναι. Ο άκρατος καπιταλισμός δημιουργεί μεγάλα προβλήματα. Υπάρχει κι άλλος τρόπος να ζούμε, χωρίς να θέτουμε σε κίνδυνο την υγεία του πλανήτη.