Τρεις ελέφαντες σε ένα δωμάτιο

Τα πράγματα είναι χειρότερα από το ΄29. Κι αυτό, επειδή δεν έχουμε έναν ελέφαντα που μετακινείται σε ένα μικρό δωμάτιο, αλλά τρεις. Λύση, πάντως, υπάρχει.

Η πρώτη κρίση είναι η χρηματοπιστωτική. Η Αμερική βγαίνει από 20 χρόνια υπέρμετρων δαπανών που στηρίζονταν στις πιστωτικές κάρτες. Έτσι χρηματοδότησε τη δική της οικονομία, έτσι και τις ξένες. Αν όμως το 1991 τα κέρδη ήταν κατά 9% μεγαλύτερα από τις δαπάνες, σήμερα η κατάσταση έχει αντιστραφεί: Οι Αμερικανοί ξοδεύουν περισσότερα απ΄ όσα κερδίζουν. Κι αυτό, τη στιγμή που οι μισθοί είναι ακινητοποιημένοι, πράγμα που σημαίνει ότι η πραγματική αγοραστική δύναμη μειώνεται διαρκώς.

Η δεύτερη κρίση είναι η ενεργειακή. Στις 11 του περασμένου Ιουλίου, όταν το πετρέλαιο έφτασε στα 147 δολάρια, ο πλανήτης γνώρισε το «ναδίρ της παγκοσμιοποίησης», ένα κρίσιμο σημείο μη επιστροφής. Οι τιμές όλων των πρώτων υλών πήραν την ανηφόρα, το ίδιο και ο πληθωρισμός, ενώ η αγοραστική δύναμη ακολούθησε την αντίστροφη πορεία. Και παρ΄ όλο που στη συνέχεια η τιμή του πετρελαίου μειώθηκε, η «διόρθωση» δεν ήταν αντίστοιχη.

Η τρίτη κρίση οφείλεται στην υπερθέρμανση της Γης. Οι τυφώνες πολλαπλασιάζονται, με το κόστος να ανέρχεται - εκτός από τις ανθρώπινες ζωές- σε πολλά δισεκατομμύρια δολάρια, τα οποία οι ασφαλιστικές εταιρείες αδυνατούν να καλύψουν. Το κλίμα έχει τρελαθεί, και οι επιπτώσεις στη γεωργία είναι ολέθριες.

Τις τελευταίες ημέρες μιλάμε κυρίως για την πρώτη κρίση. Όπως λέει όμως ο Αμερικανός οικονομολόγος Τζέρεμι Ρίφκιν σε συνέντευξή του στη Ρεπούμπλικα, η κρίση αυτή οξύνεται λόγω της αλληλεπίδρασής της με τις άλλες δύο, με αποτέλεσμα να γίνεται πιο επικίνδυνη από ανάλογες κρίσεις του παρελθόντος. Το σχέδιο διάσωσης της αμερικανικής οικονομίας, ακόμη κι αν τελικά εγκριθεί, δεν θα είναι παρά μια ομπρέλα που θα αντέξει για μερικούς μόνο μήνες. Ύστερα θα αχρηστευθεί και θα γίνουμε όλοι μούσκεμα, με τους Ευρωπαίους να είναι σε κάπως καλύτερη θέση από τους Αμερικανούς χάρις στις οικογενειακές αποταμιεύσεις, το ισχυρό ευρώ, τις καλύτερες εξαγωγές και το πιο δίκαιο κοινωνικό τους σύστημα.

Η μόνη λύση, σύμφωνα με τον Ρίφκιν, είναι μια ριζική μεταρρύθμιση του συστήματος. Και η μεταρρύθμιση αυτή περνά από την «τρίτη βιομηχανική επανάσταση». Η στροφή προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τα οικολογικά σπίτια θα συμβάλει στην αναζωογόνηση της πραγματικής οικονομίας, η οποία τα τελευταία χρόνια παραμελήθηκε και έπεσε όλο το βάρος στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια των Αμερικανών φορολογουμένων που έχει ήδη δαπανηθεί για τη σωτηρία των Fannie Μae και Freddie Μac δεν θα καλύψει παρά ένα μέρος μόνο της τρύπας. Αν όμως αυτό το ποσό είχε διατεθεί για να στηρίξει μια γρήγορη μετάβαση στην τρίτη επανάσταση, θα είχαν δημιουργηθεί εκατομμύρια θέσεις εργασίας και η Αμερική θα έβγαινε από τον φαύλο κύκλο.