Ο αμερικανικός εφιάλτης

Είναι αλήθεια ότι ο 21ος αιώνας δεν είχε ξεκινήσει καλά γι΄ αυτήν την τράπεζα: Στον έναν από τους δύο μοιραίους Πύργους του Μανχάταν καταλάμβανε τρεις ορόφους.

Το 1850 μετανάστευσε στην Αλαμπάμα και ο τελευταίος των αδελφών Λίμαν, ο Μάγιερ. Έξι και τρία χρόνια νωρίτερα είχαν μεταναστεύσει από τη Βαυαρία ο Χένρι και ο Εμάνουελ. Η πρώτη τους επιχείρηση είχε σχέση με ξηρά είδη. Και οι τρεις αδελφοί, διαβλέποντας την άνοδο της τιμής του βαμβακιού, ζητούσαν συχνά να πληρώνονται με αυτό το αγαθό, που το καλλιεργούσαν οι σκλάβοι. Το στοίχημα που έβαλαν το κέρδισαν και οι Λίμαν Μπράδερς έγιναν πλούσιοι.

Δεκατέσσερις δεκαετίες αργότερα, η ομώνυμη επενδυτική τράπεζα αριθμούσε 27.000 μετόχους και η αξία της υπολογιζόταν σε περισσότερα από 500 δισ. δολάρια. Αντίθετα με άλλα καθαρά κερδοσκοπικά ταμεία, όπως το περίφημο Long Τerm Capital που ίδρυσαν δύο Νομπελίστες Οικονομίας και χρεοκόπησε το 1991, η ΛΜ είχε προβεί σε ορισμένες σημαντικές χρηματοδοτήσεις. Με τη βοήθειά της γεννήθηκαν οι πρώτες μεγάλες αλυσίδες λαϊκών καταστημάτων, όπως η Sears και η Μacy, καθώς και η RCΑ, η «μητέρα» της αμερικανικής ραδιοτηλεόρασης. Καταλυτικός ήταν ο ρόλος της και στην ίδρυση της Ηalliburton, της εταιρείας που διηύθυνε ο Ντικ Τσέινι προτού γίνει αντιπρόεδρος. Ό,τι ανεβαίνει, όμως, κάποια στιγμή αρχίζει να κατεβαίνει. Το αμερικανικό όνειρο μπορεί να γίνει εφιάλτης μέσα σε μια νύχτα. Στην περίπτωση της ΛΜ, και του επιθετικού ισχυρού της άνδρα Ρίτσαρντ Φαλντ, το σημείο καμπής ήταν η ανάμειξή της στα ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου και τα hedge funds, που υπόσχονταν να ικανοποιήσουν το όνειρο κάθε επενδυτή: σίγουρο κέρδος, όσα ζιγκ ζαγκ και να κάνει η αγορά. Όταν όμως οι τιμές των ακινήτων άρχισαν να πέφτουν, αποκαλύφθηκε ότι ο βασιλιάς Μίδας όχι μόνο ήταν γυμνός, αλλά είχε «μαγειρέψει» και τα βιβλία, εξαφανίζοντας τουλάχιστον 13 δισ. δολάρια.

Πίσω από τους διαδοχικούς Τιτανικούς των τελευταίων ετών, σημειώνει ο Βιτόριο Τσουκόνι στη Ρεπούμπλικα, βρίσκεται η παραβολή των αναπόφευκτων, αλλά και αναγκαίων για το αμερικανικό οικονομικό σύστημα, θριάμβων και καταστροφών. Σ΄ ένα σύμπαν όπου κυριαρχούν οι δύο πόλοι, του φόβου (fear) και της απληστίας (greed), οι μάγοι του χθες (όπως ο Φαλντ της Λίμαν ή ο Κένεθ Λέι της Ένρον, εκείνος ο φίλος του Τζορτζ Μπους που πέθανε από έμφραγμα μετά την καταδίκη του σε κάθειρξη 25 ετών) γίνονται οι απατεώνες του μέλλοντος. Οι ίδιοι άνθρωποι που υμνούσαν τον Φαλντ όταν η μετοχή άξιζε 66 δολάρια και στο τέλος του χρόνου έπαιρναν μπόνους 350.000 δολαρίων, σήμερα που η μετοχή έπεσε στα 24 σεντς τον καταριούνται. Στη θέση τους, βέβαια, χαίρονται άλλοι, όλοι εκείνοι που θα κερδίσουν πατώντας επί πτωμάτων, που θα επωφεληθούν από τις υπερβολές και τα λάθη, για να κάνουν κι εκείνοι με τη σειρά τους στη συνέχεια άλλα λάθη, ώστε το σύστημα να συνεχίσει να λειτουργεί.