Οι «καλοί άγριοι» του Καντέ

Αυτή η φωτογραφία εκπέμπει κύματα αισιοδοξίας. Αυτά τα παιδιά δεν πετούν πέτρες ούτε καίνε αυτοκίνητα στο προάστιο όπου μένουν, αλλά στηρίζουν τις ελπίδες τους για ένα καλύτερο μέλλον σε μια μαγική λέξη: την εκπαίδευση.

Παρατηρώντας κανείς τη σημερινή Γαλλία, κουρασμένη, φοβισμένη και αγχωμένη, δύσκολα πιστεύει ότι το σημαντικότερο υπουργείο της ήταν και είναι το υπουργείο Παιδείας. Με 1,3 εκατομμύρια δημοσίους υπαλλήλους και έναν προϋπολογισμό που φτάνει τα 116 δισεκατομμύρια ευρώ, η Παιδεία βρίσκεται πραγματικά στην καρδιά της χώρας. Όπως παρατηρεί η δημοσιογράφος και κριτικός κινηματογράφου Ανιές Πουαριέ, η αίθουσα διδασκαλίας είναι ο τόπος όπου γεννιούνται οι Γάλλοι πολίτες και όπου διαμορφώνεται το έθνος από το 1789 μέχρι σήμερα. Και το μεγάλο ερώτημα ήταν πάντα πώς να συμφιλιωθούν μεταξύ τους οι εγγενείς αντιφάσεις του γαλλικού συστήματος. Πώς να δείχνεις αποφασιστικότητα χωρίς να αποκλείεις; Πώς να διδάσκεις έναν ενιαίο πολιτισμό, αναγνωρίζοντας ταυτοχρόνως τις διαφορετικότητες;

Ο Λοράν Καντέ δεν συγκαλύπτει, δεν εξωραΐζει και- το κυριότερο- δεν κρίνει. Οι πρωταγωνιστές της ταινίας του «Ανάμεσα στους τοίχους», που ενθουσίασε το κοινό στις Κάννες και κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα, είναι απείθαρχοι, έξυπνοι, εφευρετικοί, εργατικοί, βλάσφημοι, ακόμη και βίαιοι. Έχετε δει τα Μαθήματα Ιστορίας, του Άλαν Μπένετ; Καμία σχέση! Οι μαθητές του Καντέ δεν ετοιμάζονται για τα Πανεπιστήμια του Κέιμπριτζ ή της Οξφόρδης. Μοιάζουν περισσότερο με τους «καλούς αγρίους» του Ρουσσώ. Το να προσπαθείς να τους μάθεις την υποτακτική μετατρέπεται γρήγορα σε μια μάχη ανάμεσα στην παλιά και την καινούργια Γαλλία. Κάθε φορά που τους ζητάς να εκφραστούν ελεύθερα βγαίνει στην επιφάνεια το ζήτημα της ταυτότητας. Ο Σουλεϊμάν δεν το συζητά καν να υποστηρίξει την Εθνική Γαλλίας στο ευρωπαϊκό πρωτάθλημα. Ο Νασίμ αποκαλεί τον δάσκαλό του «jambonbeurre», από το όνομα του κλασικού σάντουιτς που τρώνε οι εργαζόμενοι το μεσημέρι στο μπιστρό. Και μια συμμαθήτριά τους λέει πως ντρέπεται που είναι Γαλλίδα.

Αυτός ο Χρυσός Φοίνικας- λέει στη Λιμπερασιόν ο παιδαγωγός Φιλίπ Μεριέ- αποτελεί μια εξαιρετική είδηση, γιατί επανατοποθετεί την εκπαίδευση στο κέντρο των διακυβευμάτων της κοινωνίας, δείχνει την πραγματικότητα των σχολείων και προσφέρει μια διέξοδο από τις παραδοσιακές ιδεολογικές διαμάχες. Ο 30χρονος δάσκαλος, ο Φρανσουά, έχει μια ιδιαιτερότητα: αγαπάει τη δουλειά του, αγαπάει τα παιδιά και θέλει να επικοινωνήσει μαζί τους. Το ίδιο έκανε και στην πραγματική του ζωή, αφού η ταινία βασίζεται στην προσωπική του εμπειρία. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που τον αγαπούν και τα παιδιά. Αυτό που είναι περίεργο, και κυρίως προκλητικό, είναι ότι όλοι οι Γάλλοι πολιτικοί, με πρώτο τον πρωθυπουργό, έσπευσαν να επαινέσουν την ταινία, χαρακτηρίζοντάς τη φόρο τιμής στους δασκάλους που δουλεύουν σε δύσκολες συνθήκες. Την ίδια ώρα, οι δάσκαλοι διαδήλωναν στους δρόμους και τα «αποβράσματα» των προαστίων προσπαθούσαν να σκοτώσουν τον άδειο χρόνο τους...