Η γραμματική είναι απελευθερωτική

«Όταν ακούω τις λέξεις “μεταρρύθμιση” ή “εκσυγχρονισμός” κουμπώνομαι. Πιστεύω ότι αυτές οι λέξεις δεν σημαίνουν τίποτα». Πατρίκ Ραμπώ

Το φθινόπωρο του 1997, σε μια εκδήλωση στη Ρεν όπου είχαν κληθεί να μιλήσουν, δύο Γάλλοι συγγραφείς διαπίστωσαν πόσο αηδιασμένοι ήταν οι μαθητές από τα βιβλία γραμματικής. Υποσχέθηκαν τότε ότι θα γράψουν μια δική τους γραμματική, απλή, κατατοπιστική, ίσως ακόμη και διασκεδαστική. Πρώτος τήρησε την υπόσχεσή του ο Ερίκ Ορσενά με το βιβλίο του «Η γραμματική είναι ένα γλυκό τραγούδι» (Stock, 2001). Σήμερα έρχεται να κάνει το ίδιο ο Πατρίκ Ραμπώ με το βιβλίο «Η γραμματική είναι διασκέδαση» (Εκδ. Grasset). Μέσα από οκτώ διαλόγους ανάμεσα σ΄ έναν πατέρα και τον επτάχρονο γιο του, ο συγγραφέας παρουσιάζει τις βάσεις, τις αρχές και τον τρόπο χρήσης της γαλλικής γλώσσας, χωρίς να πετάει τίποτα. Γιατί, όπως λέει, «σε μια εποχή που όλα επιταχύνονται και τεμαχίζονται, είναι καλό να επιβραδύνεις και να παίρνεις μια ανάσα, ώστε να μην σε παρασέρνει ο ανεμοστρόβιλος».

Πολλά από τα προβλήματα συμπεριφοράς των μαθητών στην τάξη προέρχονται από το γεγονός ότι δεν μπορούν να εκφραστούν, λέει στη Φιγκαρό ο ακαδημαϊκός Μισέλ Ντεόν, στον οποίο ο συγγραφέας αφιερώνει το βιβλίο του. Κι όχι μόνο δεν μπορούν να εκφραστούν, αλλά δεν καταλαβαίνουν κι αυτά που τους λέει ο δάσκαλος. Η βία στα σχολεία προέρχεται από την απουσία γλώσσας. Ο Ρολάν Μπαρτ είχε πει ότι η γλώσσα είναι φασιστική επειδή στόχος της είναι να πείσει. Αλλά η αποδόμηση της γλώσσας, αντί να την απλουστεύσει, την έκανε πιο πολύπλοκη. Μια καλά δομημένη γλώσσα επιτρέπει την επιχειρηματολογία σε πνευματικό, ηθικό, ακόμη και ερωτικό επίπεδο. Είναι, με άλλα λόγια, ένα εργαλείο απελευθέρωσης. Και για τον λόγο αυτό- συμπληρώνει ο Ραμπώ - οι όποιες μεταρρυθμίσεις δεν μπορούν να γίνονται με προεδρικά διατάγματα. Στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης εμφανίστηκε ένα πλήθος λέξεων που εξαφανίστηκαν πολύ γρήγορα γιατί ήταν πολύ άσχημες. Τις αποφάσεις τις παίρνει η ίδια η γλώσσα, δηλαδή η ζωή.

Όπως θα το περίμενε κανείς, τόσο ο ακαδημαϊκός όσο και ο συγγραφέας τάσσονται παθιασμένα υπέρ της διδασκαλίας των λατινικών και των αρχαίων ελληνικών, που τον τελευταίο καιρό εμφανίζει σαφή υποχώρηση στη Γαλλία. Το παράδειγμα, λέει ο Ντεόν, το δίνουν οι Έλληνες φοιτητές, που κατέβηκαν στους δρόμους επειδή η κυβέρνηση ήθελε να καταργήσει τη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών (!), σημειώθηκαν συγκρούσεις, υπήρξε κι ένας νεκρός (!!) και τελικά οι φοιτητές νίκησαν. Ναι, προσθέτει ο Ραμπώ, κάτι ανάλογο χρειάζεται και στο Παρίσι, να ταρακουνηθεί λίγο το boulevard Saint-Germain. Ψυχραιμία παιδιά, καλό είναι να μιλάμε μόνο για πράγματα που γνωρίζουμε, κι άμα θέλουμε πλήρη και σφαιρική ενημέρωση δεν βλάπτει να ανοίγουμε καμιά ξένη εφημερίδα...