Ο νέος Τρίτος Δρόμος

Ο Τρίτος Δρόμος ολοκλήρωσε τον κύκλο του με επιτυχία. Ο κόσμος αλλάζει, η παγκοσμιοποίηση θέτει νέες προκλήσεις, χρειάζεται ένας νέος Τρίτος Δρόμος, όπως λέμε μια Νέα Αλλαγή.

Επτά είναι, σύμφωνα με τον Άντονι Γκίντενς, οι βασικές αρχές στις οποίες πρέπει να στηριχθεί ο εκσυγχρονισμός του Τρίτου Δρόμου. Υπεράσπιση του ανοιχτού χαρακτήρα της οικονομίας και κατάργηση όλων των στοιχείων που δυσχεραίνουν τον ανταγωνισμό. Κατάληψη του «κέντρου» και μετακίνησή του προς τα αριστερά: αυτό δεν σημαίνει κάποιους εκλογικούς υπολογισμούς, αλλά την επεξεργασία ενός «συμβιβασμού» που θα υπερβαίνει τις παλιές διαχωριστικές γραμμές και θα καταλήγει σε ένα συμβόλαιο ανάμεσα στο Κράτος και τον πολίτη. Προτεραιότητα στην εκπαίδευση. Εντατικοποίηση της μάχης κατά της φτώχειας, είτε οφείλεται σε ανεπαρκή εισοδήματα είτε σε έλλειψη επιμόρφωσης. Καταπολέμηση της εγκληματικότητας και των αντικοινωνικών συμπεριφορών, που συχνά είναι αποτέλεσμα της ακραίας φτώχειας. Άνοιγμα της χώρας στους μετανάστες, με έλεγχο των εισροών. Μάχη κατά της τρομοκρατίας.

Το έθνος έχει ανάγκη από ένα ισχυρό Κράτος που να ελέγχει την παιδεία και την υγεία, λέει ο πρώην διευθυντής του London School of Εconomics στον Νουβέλ Ομπζερβατέρ. Το Κράτος αυτό πρέπει να μπορεί να εντοπίζει τις ανάγκες των πολιτών-καταναλωτών και να τις ικανοποιεί με έναν ανεπτυγμένο δημόσιο τομέα. Σε ένα Κράτος που προσφέρει στα άτομα τους πόρους και τις δυνατότητες που χρειάζονται για να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους (enabling State) πρέπει λοιπόν να προστεθεί ένα Κράτος που τους παρέχει εγγυήσεις στους τομείς της εκπαίδευσης και της υγείας (ensuring State). Αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Το σημερινό ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο, που κατά τον Γιούργκεν Χάμπερμας και τον Ζακ Ντεριντά μπορεί να προσδιοριστεί με βάση την «εκπολιτιστική εξουσία του Κράτους» και τις εγγυήσεις κοινωνικής ασφάλειας που παρέχει στους πολίτες, διέρχεται κρίση, αφού αφήνει 20 εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς δουλειά. Οι Γάλλοι απέρριψαν το σχέδιο Συντάγματος επειδή η Ευρώπη δεν τους προστατεύει πλέον. Χρειάζονται λοιπόν καινούργιες παρεμβάσεις που να απαντούν, για παράδειγμα, στη φυγή των επιχειρήσεων προς χώρες με χαμηλό εργατικό κόστος. Εκτός από την προστασία απέναντι στην ανεργία και την ασθένεια, το κοινωνικό κράτος πρέπει να ενσωματώσει το δικαίωμα στην επιμόρφωση και την πρόσβαση στις νέες τεχνολογίες. Πρέπει επίσης να λάβει υπ΄ όψη τα προβλήματα του περιβάλλοντος και των κλιματικών αλλαγών.

Για να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις, είναι άραγε αναγκαίο να υπάρξει μια θατσερική περίοδος, όπως υπαινίσσεται ο Σαρκοζί (ή, τηρώντας τις αποστάσεις, ο Καραμανλής); Καθόλου, απαντά ο Γκίντενς. Ο θατσερισμός αποτέλεσε μια μορφή μετάβασης που δεν θα ευχόταν ούτε στον χειρότερο εχθρό του. Αν η Βρετανία πέτυχε αρκετά πράγματα στην αγορά εργασίας, στάθηκε ανίκανη να απαντήσει στην αύξηση των ανισοτήτων και να οργανώσει μια πραγματική αποκέντρωση. Μοντέλο δεν υπάρχει, κάθε χώρα μπορεί και πρέπει να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματά της.