Κοινωνικός πεσιμισμός

Η γαλλική Αριστερά πάσχει από μια βαριά ασθένεια. Το όνομά της, κοινωνικός πεσιμισμός. Φάρμακα βέβαια υπάρχουν. Αλλά είναι ακριβά και δύσπεπτα.

Η αρχή αυτής της δυσάρεστης ιστορίας τοποθετείται περίπου την εποχή που έπεσε το τείχος του Βερολίνου. Η εθνική σκέψη της Γαλλίας, που ήταν τοποθετημένη μάλλον στα δεξιά, ενώθηκε τότε με το μαρξιστικό ρεύμα μπροστά στον κοινό εχθρό: τη νεοφιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση. Η ελπίδα, που είχε ταυτιστεί με τα πρώτα χρόνια του Μιτεράν, έδωσε τη θέση της στην αντίσταση, και ο σοσιαλισμός μετατράπηκε σε μια επιχείρηση επισκευής των ζημιών από την παγκοσμιοποίηση. Οι δύο ουτοπίες της Αριστεράς, ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός, κατέρρευσαν. Και η ευρωπαϊκή ουτοπία, που τις αντικατέστησε, ηττήθηκε στο δημοψήφισμα του Μαΐου του 2005 για το Ευρωσύνταγμα. Το μόνο που απέμεινε ήταν η αρνητική ουτοπία της αντι-παγκοσμιοποίησης. Σ' αυτήν έριξε η Αριστερά όλο της το βάρος.

«Πώς να βγούμε από τον κοινωνικό πεσιμισμό», έτσι ονομάζουν ο Ζεράρ Γκρινμπέρ και ο Ζακί Λαϊντί το βιβλίο τους που κυκλοφόρησε χθες από τις Εκδόσεις Hachette. Η σημερινή Αριστερά όχι μόνο έχει εγκαταλείψει την κοινωνική κριτική του Κράτους, αλλά μοιάζει να έχει επιστρέψει στην άποψη ότι οι περιορισμοί της εποχής μπορούν να ξεπεραστούν από ένα φιλόδοξο Κράτος. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πτώση του Λιονέλ Ζοσπέν άρχισε την ημέρα που είπε ότι το Κράτος δεν μπορεί να τα κάνει όλα. Αυτό που εισέπραξαν οι συμπατριώτες του είναι ότι το Κράτος δεν θέλει - και προτίμησαν να ψηφίσουν στις εκλογές τον ακροδεξιό Λεπέν που υποσχόταν θαύματα. Από το πλήγμα αυτό, η Αριστερά ακόμα να συνέλθει.

Μπορεί η Σεγκολέν Ρουαγιάλ να τη βοηθήσει να ορθοποδήσει; Ναι, απαντούν κατηγορηματικά οι δύο συγγραφείς σε συνέντευξή τους στο περιοδικό Λ'Εξπρές Σε όσους αναρωτιούνταν αν πρέπει να καταλάβουν την εξουσία στο Σοσιαλιστικό Κόμμα από τα δεξιά ή από τα αριστερά, η υποψήφια του Κόμματος έδωσε μια πρωτότυπη απάντηση: από τον Βορρά! Η επιτυχία της εξηγείται κατ' αρχήν από την ικανότητά της να εκφράσει όχι τη Γαλλία, αλλά τους Γάλλους, όχι τον λαό της Αριστεράς αλλά το λαό της Γαλλίας. Κατόρθωσε να δημιουργήσει και πάλι ένα φαινόμενο προσδοκιών από την πολιτική, που είχε εξαφανιστεί εδώ και καιρό. Δεν διστάζει να σπάσει διάφορα ταμπού, όπως το 35ωρο. Δείχνει τα προβλήματα και λέει: «Τα καταλαβαίνω, γιατί είμαι μάνα, γυναίκα και κάτοικος της περιφέρειας, ταυτίζομαι μαζί σας και μπορείτε κι εσείς να ταυτιστείτε μαζί μου».

Η γυναίκα αυτή είναι ένα μείγμα Μιτεράν και Μπλαιρ. Από τον τελευταίο δανείστηκε τη μέθοδο του τριγωνισμού: παίρνει τα θέματα του αντιπάλου, λέγοντας «εγώ θα τα κάνω καλύτερα». Δεν είπε ποτέ ότι θέλει να αλλάξει την κοινωνία. Είπε μόνο ότι είναι έτοιμη να ακούσει. Και αυτό αλλάζει όλα τα δεδομένα.