Το Ιράν βράζει

Όχι, το Ιράν που μας ενδιαφέρει δεν είναι οι γραφικοί τύποι που συζητούν στο πλαίσιο ενός απίθανου συνεδρίου για το αν υπήρξε ή όχι το Ολοκαύτωμα. Το Ιράν του μέλλοντος είναι οι φοιτητές που έβαλαν φωτιά στις φωτογραφίες του Αχμαντινεζάντ.

Μετά τον θρίαμβο της ισλαμικής επανάστασης, το 1979, μία από τις πρώτες πράξεις του αγιατολάχ Χομεϊνί ήταν να κλείσει τα πανεπιστήμια για δύο χρόνια. Ήθελε έτσι, στο όνομα της «ισλαμικής πολιτιστικής επανάστασης», να εξουδετερώσει, φιμώνοντας ή ακόμη και σκοτώνοντάς τους, όλους τους λαϊκούς, φιλελεύθερους και αριστερούς καθηγητές και φοιτητές. Όταν ολοκλήρωσε το έργο αυτό, φρόντισε να μετατραπούν σταδιακά όλα τα σχολεία και τα πανεπιστήμια της χώρας σε τόπους πλύσης εγκεφάλου απ' όπου θα έβγαιναν ρομποτάκια ταγμένα στην υπηρεσία της επανάστασης. Κάθε παρέκκλιση τιμωρούνταν αυστηρά. Όταν το 1999, επί προεδρίας του μεταρρυθμιστή Χαταμί, ξέσπασε ένα κύμα διαμαρτυριών σε διάφορα πανεπιστήμια, η καταστολή ήταν βίαιη: πολλοί φοιτητές είχαν τότε σκοτωθεί ή τραυματιστεί.

Κι όμως, 27 χρόνια μετά την επανάσταση, παρά τις διώξεις, τις απειλές και τις φυλακίσεις, η δεύτερη γενιά των φοιτητών που μεγάλωσε κάτω από τη σιδηρά πυγμή της ολοκληρωτικής ιδεολογίας έρχεται ξαφνικά να φωνάξει «Θάνατος στον Αχμαντινεζάντ!» Ξαφνικά; Καθόλου, απαντά η Αζάρ Ναφίζι, που τάραξε πριν από λίγα χρόνια τα νερά με το βιβλίο της «Διαβάζοντας τη Λολίτα στην Τεχεράνη» (Εκδ. Λιβάνη). Δεν είναι η πρώτη δημόσια αντίδραση κατά του υπερσυντηρητικού προέδρου, λέει στην Κοριέρε ντέλα Σέρα η Ιρανή συγγραφέας, που διδάσκει αγγλική λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο Τζων Χόπκινς της Ουάσινγκτον. Στον ενάμιση χρόνο που κυβερνά ο Αχμαντινεζάντ, έχουν κατεβεί στους δρόμους οι εργαζόμενοι, οι γυναίκες, οι συνταξιούχοι, οι φοιτητές. Οι τελευταίοι δεν έχουν ξεχάσει πώς έκλεισε με προεδρικό διάταγμα το 2005 η Σχολή Τέχνης του Ισφαχάν, ύστερα από την καταγγελία των υπερσυντηρητικών ότι ήταν «αντι-ισλαμική».

Αν η πλειοψηφία των Ιρανών αποδεχόταν το θεοκρατικό καθεστώς - συνεχίζει η Ναφίζι - δεν θα ήταν γεμάτες οι φυλακές με πολιτικούς κρατούμενους. Δεν θα είχαν απαγορευτεί τόσες εφημερίδες και περιοδικά. Δεν θα γίνονταν κάθε τόσο πορείες διαμαρτυρίας των γυναικών, σαν κι αυτή στην οποία έλαβε πρόσφατα μέρος η 80χρονη ποιήτρια Σιμίν Μπεχμπαχανί. Το Ιράν βράζει. Αλλά για να εκδημοκρατιστεί η χώρα δεν χρειάζονται όπλα. Χρειάζεται μια πολιτιστική και ηθική επανάσταση σαν κι αυτή που λύτρωσε την Ανατολική Ευρώπη. Δεν είναι τυχαίο ότι οι πιο δημοφιλείς συγγραφείς σήμερα στο Ιράν είναι ο Μίλαν Κούντερα, ο Τσέσλαβ Μίλος και η Χάνα Άρεντ. Ανθρωποι, δηλαδή, που διδάσκουν ότι ο ολοκληρωτισμός δεν κατατροπώνεται με τη βία, αλλά με τη δύναμη των ιδεών.

Η Αζάρ Ναφίζι είναι αισιόδοξη. Η επανάσταση θα έλθει από τη βάση. Το κίνημα των γυναικών είναι πολύ δυνατό, δεν πρόκειται να κάνει πίσω.