Διπλή ζωή

Ένας στους δέκα μισθωτούς καταναλώνει υπερβολικές ποσότητες αλκοόλ και το 20% των ατυχημάτων στους χώρους εργασίας οφείλονται σε αυτό το προϊόν: αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα έρευνας που πραγματοποίησε η γαλλική Ένωση Πρόληψης του Αλκοολισμού και του Εθισμού στη Βρετάνη και τα Πυρηναία. «Το φαινόμενο εντείνεται λόγω των συνθηκών εργασίας στους επαγγελματικούς κύκλους, όπου η ταυτότητα βασίζεται στην απόδοση», παρατηρεί ένας γιατρός εργασίας. Αλλά αυτή είναι η ορατή πλευρά του προβλήματος. Εκτός από τα μεθύσια και τα ατυχήματα που συνδέονται με αυτά, υπάρχει ένας ολόκληρος στρατός εργαζομένων που καταναλώνουν νόμιμα ή παράνομα ναρκωτικά, χωρίς να δημιουργούν οποιοδήποτε πρόβλημα και χωρίς κανείς να μιλάει γι' αυτούς. Είναι ανησυχητικό: τα ναρκωτικά είναι πιο διαδεδομένα απ' ό,τι νομίζουμε. Είναι όμως ταυτόχρονα και καθησυχαστικό: τα ναρκωτικά δεν οδηγούν κατ' ανάγκην στο περιθώριο.

Επί τέσσερα ολόκληρα χρόνια, η Γαλλίδα εθνολόγος Αστρίντ Φονταίν συνάντησε τακτικούς χρήστες κάνναβης, κοκαΐνης, ηρωίνης, αλκοόλ και φαρμάκων που ασκούν μια κανονική επαγγελματική δραστηριότητα. Μίλησε με ερευνητές στη Σορβόννη και γραμματείς, με επιστήμονες και ανώτατους αξιωματούχους, με δημοσιογράφους και εμπόρους. Όπως γράφει στο βιβλίο της, «Διπλή ζωή. Ναρκωτικά και εργασία», το φαινόμενο δεν περιορίζεται σε μια ηλικιακή κατηγορία: βρίσκει κανείς νέους 25-30 ετών, μάλλον ευκατάστατους, που πηγαίνουν συχνά σε πάρτι και συχνάζουν σε καλλιτεχνικούς κύκλους, καθώς και ανθρώπους 40 έως 60 ετών που είχαν και συνεχίζουν να έχουν μια σταθερή επαφή με τα ναρκωτικά. Όλοι χαρακτηρίζονται «αξιοσέβαστοι» πολίτες, προσέχουν την εικόνα τους και ελέγχουν σχολαστικά τις ποσότητες ψυχοτρόπων ουσιών που καταναλώνουν. Οι περισσότεροι προσπαθούν να διαχωρίσουν την επαγγελματική από την προσωπική τους ζωή. Κάποια στιγμή, όμως, επιτρέπουν στον εαυτό τους μια εξαίρεση, μια μικρή ποσότητα κοκαΐνης στη δουλειά για να ξεπεράσουν την κούραση.

Αυτή είναι η μία κατηγορία χρηστών: άνθρωποι που δουλεύουν πάρα πολύ και έχουν ανάγκη να χαλαρώσουν μετά το γραφείο. H άλλη κατηγορία, λέει η Αστρίντ Φονταίν στο περιοδικό Λ' Εξπρές, είναι άνθρωποι που χρησιμοποιούν ψυχοτρόπες ουσίες για την καλύτερη ένταξή τους στον χώρο εργασίας. H τακτική χρήση κοκαΐνης ή ηρωίνης μπορεί παραδόξως να συμβάλει στη διατήρηση μιας φαινομενικής ομαλότητας, όπως συμβαίνει με τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Ένας πενηντάχρονος ηρωινομανής, με τον οποίο μίλησε εκτενώς η συγγραφέας, δεν είχε το παραμικρό πρόβλημα στη δουλειά του - εκτός από τις περιόδους που προσπαθούσε να σταματήσει τη χρήση.

Μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτό το φαινόμενο; Δύσκολα, και σίγουρα όχι με κατασταλτικά μέτρα. Στην αγορά κυκλοφορούν πολλά προϊόντα που «σκεπάζουν» τις επιπτώσεις των ψυχοτρόπων ουσιών. H χρήση τους είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στις Ηνωμένες Πολιτείες - στη χώρα όπου 7 εκατομμύρια άνθρωποι παίρνουν χάπια Ritaline για να «γιατρέψουν» μια ασθένεια που λέγεται απώλεια συγκέντρωσης...