Τρίτη, Σεπτεμβρίου 13, 2005

H στράτευση των διανοουμένων



Έχει νόημα και σκοπιμότητα στην εποχή μας η δημόσια πολιτική στράτευση των διανοουμένων; Με τις γερμανικές εκλογές της Κυριακής να αποκτούν συνταρακτικό ενδιαφέρον, το ερώτημα έρχεται δυναμικά στο προσκήνιο.

«Συγγραφείς! Σπάστε τη ρουτίνα σας! Αν νομίζετε ότι η καλύτερη στάση που μπορείτε να τηρήσετε είναι να κρατάτε το στόμα σας κλειστό, κάνετε λάθος!». Αυτά έγραφε στις 27 Αυγούστου στην εφημερίδα Ζιντόιτσε Τσάιτουνγκ η 35χρονη δημοσιογράφος και συγγραφέας Έβα Μενάσε, που γεννήθηκε στη Βιέννη αλλά ζει στο Βερολίνο. Καθήκον του συγγραφέα, τόνιζε, είναι να περιγράφει τον κόσμο. Ο συγγραφέας αντιλαμβάνεται τον κόσμο στον οποίο ζει με τον δικό του τρόπο. Παρατηρεί τις σχέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους και τις δυνάμεις που τους επηρεάζουν. Απορροφά αυτές τις εντυπώσεις, τις μεταμορφώνει σε λέξεις και ιστορίες και τις αποδίδει πίσω στην κοινωνία. Είναι λοιπόν δυνατόν αυτός ο άνθρωπος να παραμένει σιωπηλός απέναντι στην πολιτική; Είναι δυνατόν ο χώρος της πολιτικής να αφήνεται στους επιχειρηματίες, στους αναλυτές του χρηματιστηρίου, στους συνδικαλιστές και σε άλλους ειδικούς;

Πιστή σε αυτές τις απόψεις, η Μενάσε δεν δίστασε στιγμή να υπογράψει το κείμενο υποστήριξης του συνασπισμού Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων που συνέταξε ο (πάντα δραστήριος στα 78 του χρόνια) Γκύντερ Γκρας. Ελάχιστοι διανοούμενοι, όμως, τη μιμήθηκαν. H Γερμανία είναι κουρασμένη, πολύ κουρασμένη, διαμαρτύρεται η συγγραφέας. Τόσο κουρασμένη, που το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να μοιρολογεί και να κουρνιάζει τρομαγμένη. Κανείς δεν τολμά ή δεν μπορεί να πάρει θέση. Κι αυτοί που το κάνουν δημιουργούν αμέσως υποψίες.

Αυτά είναι ανοησίες, απαντούσε λίγες μέρες αργότερα από την ίδια εφημερίδα η Τάνια Ντίκερς, δημοσιογράφος και συγγραφέας κι αυτή, δύο χρόνια μεγαλύτερη από τη Μενάσε. Εξίσου βαρετό με τη «ρουτίνα» των συγγραφέων - τόνιζε - είναι η ανικανότητά τους να επεξεργαστούν ένα δικό τους πολιτικό όραμα. Το ανησυχητικό δεν είναι η άρνησή τους να υπηρετήσουν ένα συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα, αλλά η ευκολία με την οποία αποκηρύσσουν την ιδιότητα του ουδέτερου παρατηρητή. Για τους πιο ηλικιωμένους διανοούμενους, δεν είναι περίεργο να υποστηρίζουν δημοσίως τον συνασπισμό Σοσιαλδημοκρατών και Πρασίνων, αφού ενσάρκωνε το όραμα της γενιάς τους. Με την «οστπολιτίκ» του, ο Βίλυ Μπραντ έφερε πράγματι κάτι καινούργιο στην πολιτική σκηνή. Οι Πράσινοι ήταν πράγματι κάποτε μια καινούργια, διαφορετική, αντισυμβατική δύναμη, μια πολιτική αβάν-γκαρντ. Όμως εκεί θα μείνουμε; Δεν είναι χρέος μας να φανταστούμε ένα άλλο, καλύτερο μέλλον, μια ουτοπική στιγμή, ένα ιδεαλιστικό βιβλίο;

H συζήτηση είναι ενδιαφέρουσα και ξεπερνά τα σύνορα της Γερμανίας. Όμως δεν θα επηρεάσει το εκλογικό αποτέλεσμα. Τα κίνητρα των ψηφοφόρων δεν έχουν τόσο να κάνουν με την ηθική όσο με την οικονομία, με τη διαφθορά, με την ανεργία. Και ίσως να είναι καλύτερα έτσι.




7 Comments:

At 13/9/05 1:20 μ.μ., Blogger Κωστής Γκορτζής said...

Δεν με αφήνει ήσυχο αυτό το "Και ίσως να είναι καλύτερα έτσι." Αφού, όντως, η πολιτική έχει αφεθεί στους επιχειρηματίες, στους αναλυτές του χρηματιστήριου, στους συνδικαλιστές και σε άλλους ειδικούς(;), κατάσταση που διαμόρφωσε με τη σειρά της αυτά τα κίνητρα των ψηφοφόρων...
Ίσως, πάλι,να είναι καλύτερα έτσι." Αλλά, για ποιους;

 
At 13/9/05 3:49 μ.μ., Blogger libertarian said...

για αυτούς που θέλουν καλύτερη οικονομία (η οποία έχει μείνει στάσιμη και με σχεδόν μηδενική ανάπτυξη εδώ και χρόνια στην Γερμανία), λιγότερη διαφθορά και λιγότερη ανεργία (η οποία είναι σχεδόν μόνιμα πάνω από 10%*).

*German jobless rate at new record
12.6% of the working-age population, is the highest jobless rate in Europe's biggest economy since the 1930s.

 
At 13/9/05 4:02 μ.μ., Blogger Μαύρο πρόβατο said...

Ακούμε και διαβάζουμε συχνά κλάψες του τύπου "πού είναι οι διανοούμενοι; οι πολιτικοί δεν θα έπρεπε να... τι κάνουν οι πνευματικοί ταγοί;" που παροτρύνουν τους ανθρώπους που παίζουν τους αντίστοιχους ρόλους, να πάρουν τούτη ή την άλλη θέση, να εκφραστούν δημόσια, να κάνουν δηλώσεις, να δώσουν λύσεις.
Αυτό που με ενοχλεί σε τέτοιες εκκλήσεις είναι το χάσμα που εισάγουν μεταξύ μιας αποστολής "συνείδησης της κοινωνίας", που αναθέτουν εξορισμού στους "διανοούμενους", και μιας αφελέστατης θεώρησης της δραστηριότητάς τους ως ένα κοινό επάγγελμα: δηλ. ο διανοούμενος "διανοείται" (βλ. παράγει χαρτούρα) με έναν ιδιότυπα ανιδιοτελή τρόπο, και η κορύφωση του "επαγγέλματός" του συνίσταται στη διασκέδασή μας με κάποιο "όραμα", ουτοπικό κατά προτίμηση γιατί δεν μπορεί να είναι αλλιώς, ίσα για να μην τσούξει και τόσο η "επώδυνη, αλλά αναγκαία" προσαρμογή στις απαιτήσεις "της πραγματικότητας", "οι τολμηρές μεταρρυθμίσεις" κτλ.
Στους καφενέδες θα λέγαμε αντίστοιχα (αν πχ. ήμασταν γιωργακοπαπανδρεϊκοί) "ρε συ Μιχάλη, εσύ πούσαι διανοούμενος, γράψε ρε έναν πρόλογο στη διακήρυξή μας, κάτι που να βγάζει όραμα"...
Φυσικά οι διανοούμενοι και οι θεωρητικοί ούτε ουδέτεροι αναζητητές της έκφρασης είναι, ούτε ανιδιοτελείς, και αν ακόμα ήταν τέτοιοι, η δουλειά τους δε θα είχε να κάνει με τη διασκέδαση της μάζας με ένα ακόμα "θέαμα".
Οι περισσότεροι είναι λουλούδια της εξουσίας και εξαιρετικά χαμαιρπείς στο μικρόκοσμό τους. Οι λιγότεροι, είναι το βασανισμένο κριτικό μάτι της κοινωνίας.
Ο Γκράμσι (από τους καλύτερους της τελευταίας κατηγορίας) είχε, στις αρχές του εικοστού αιώνα, περιγράψει αρκετά διεισδυτικά αυτή την κοινωνική κατηγορία και τις προσδοκίες από τα μέλη της. Οι παλαιότεροι ίσως τα ενθυμούνται αυτά...

 
At 13/9/05 4:51 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Διαβάζω με ενδιαφέρον τις απόψεις των παραπάνω θυμοσόφων.Ωστόσο θα θελα να παρατηρήσω κάτι.Στο κείμενο του Μητσού δεν αναφέρεται καμιά κοινωνική απαίτηση για πνευματικούς ηγέτες.

Πρόκειται για wanabee πνευματικούς ηγέτες, δημοσιογράφους των οποίων οι απόψεις θα θελαν να ταν νόμος.

Όπως και να 'χει, δείγμα υγείας είναι η περιθωριοποίηση τους σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες.Στη σύγχρονη κοινωνία ο κανόνας είναι ότι όλες οι απόψεις είναι ανοιχτές σε διάλογο.Οι κάθε είδους διανοούμενοι απόστρέφονται το διάλογο και όποτε τους δώθηκε η δυνατότητα συμπεριφέρθηκαν ως κτήνη.

Πολλές φορές η έντονη μελέτη τους οδηγεί και σε εντελώς διαστρεβλωμένες απόψεις, που σε κάνουν να αναρωτιέσαι πώς και μπορούν και πιστεύουν τέτοια πράγματα.Και δεν είναι μόνο απολυταρχικές απόψεις αλλά κάθε είδους ανοησία.Δείτε για παράδειγμα τα πνευματικά πρότυπα των εφημερίδων.Θα θελα να αναφέρω και παραδείγματα, αλλά λέω άσε καλύτερα,γνωστά είναι

Από κάθε άποψη λοιπόν, better off

 
At 13/9/05 6:15 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

γιωργακι περιμενουμε παραδειγμαατα.

 
At 13/9/05 8:01 μ.μ., Anonymous Ανώνυμος said...

Mias pou prokeitai gia blog ton Neon, pare gia paradeigma to Veltso...

kalos os pnevamtikos igetis, alla pistevo oti exei stamatisei na katalavainei ayta pou grafei kai o idios, poso mallon o mesos anagnostis

Kai apo tin alli stin kathimerini oi gnostoi pou pistevoun oti o Bush erixe tous didymous pyrgous

Aytoi tha mas kathodigisoun?Astous kalytera na ta lene sta kafeneia tous kai stin klika tous

 
At 14/9/05 8:56 π.μ., Blogger Κωστής Γκορτζής said...

Διδακτικότατα τα σχόλια, να περιπλέξω την ερώτηση:
Δεν εμπεριέχεται η ηθική στα κίνητρα των ψηφοφόρων που έχουν στόχο την οικονομία, τη διαφθορά και την ανεργία;
Αυτό ήταν στο βάθος του μυαλού μου και στην πρώτη ερώτηση, γιατί με το κλείσιμο του άρθρου αναιρείται η αναγκαιότητα των "διανοούμενων" του κατεστημένου στη διαμόρφωση των κινήτρων των ψηφοφόρων (εξ άλλου τους κατατάσσω στους "άλλους ειδικούς"). Πράγμα που με βρίσκει σύμφωνο.

 

Δημοσίευση σχολίου

<< Home