H εγκυκλοπαίδεια των ρωγμών

«H σκάλα μάς προσφέρει και μια ευκαιρία, το να ζούμε το περπάτημα σαν μια περιπέτεια και να εκτελούμε ηρωικά το καθήκον του περαστικού». Πετρ Κραλ

H καθημερινότητά μας είναι σε μεγάλο βαθμό επίπεδη, δεδομένη και μάλλον ανιαρή. Ξυπνάμε, πίνουμε καφέ, ντυνόμαστε, μπαίνουμε στο αυτοκίνητο ή στο Μετρό, πηγαίνουμε στη δουλειά μας, μιλάμε με τους συναδέλφους μας, δουλεύουμε, τρώμε, κοιμόμαστε. Οι χειρονομίες μας είναι πάντα οι ίδιες, ο τρόπος που περπατάμε μάς χαρακτηρίζει, όπως και ο τρόπος που μιλάμε, που γελάμε ή που φτερνιζόμαστε. Κινούμαστε σε μια επιφάνεια λεία, χωρίς ρωγμές. Ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε. Γιατί στην πραγματικότητα οι ρωγμές αυτές υπάρχουν και αρκεί ένα μικρό ατύχημα για να τις αποκαλύψει, μια άλλη ματιά, μια πιο βαθιά ανάσα, ένα διαφορετικό φως. Ή μπορεί πάλι να μας τις υποδείξει ένας καλλιτέχνης, ένας συγγραφέας, ένας «γεωμέτρης της ύπαρξης», όπως τονίζει ο βιβλιοκριτικός της Μοντ.

[«Υπάρχουν τρεις εικόνες με τις οποίες δεν χορταίνουμε ποτέ - σαν ψωμί για τα μάτια -, αλλά αντίθετα μας ανακουφίζουν απεριόριστα: το σπάσιμο των κυμάτων, το λαμπύρισμα της φωτιάς, το ρυτίδιασμα που προκαλεί στο φύλλωμα ενός δέντρου η αύρα. Οι εικόνες αυτές παρουσιάζουν τον κόσμο σαν μια διαρκή μεταμόρφωση και μια αιώνια επιστροφή στον εαυτό του, μας θυμίζουν ότι δεν είμαστε με τη σειρά μας παρά ένα κομμάτι του ανώνυμου ξεσπάσματός του και μας συγχωνεύουν αθόρυβα με τον καμβά του».]

Γεννημένος στην Πράγα το 1941, αλλά μόνιμος κάτοικος Παρισιού από το 1968, ο συγγραφέας Πετρ Κραλ είναι μέλος της ομάδας των Τσέχων σουρεαλιστών και έχει γράψει πάνω από δέκα βιβλία γύρω από τις μοναχικές του διαδρομές στην καθημερινότητα. Όπως γράφει ο Ροζέ-Πολ Ντρουά, το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Βασικές έννοιες» (Notions de base, Εκδ. Flammarion) ανήκει σ' αυτά τα σπάνια βιβλία που δεν σε αφήνουν ίδιο μ' αυτό που ήσουν πριν τα διαβάσεις. Αυτή η «εγκυκλοπαίδεια των ρωγμών» μάς επιτρέπει να ταξιδέψουμε με ανθρώπους που μόλις συναντήσαμε, μας παρέχει τα εργαλεία για να ακούσουμε τις φωνές τους, μας αφήνει να αγγίξουμε τις γυναίκες που λαχταρήσαμε. Μας δείχνει πως δεν υπάρχει ένας κόσμος, αλλά πολλοί, άλλοι γρήγοροι κι άλλοι πολύ αργοί, άλλοι εχθρικοί κι άλλοι οικείοι, άλλοι που είναι έρημοι κι άλλοι που βουίζουν από την πολυκοσμία.

[«Το κρασί, τη νύχτα, μας κάνει να ξεχνάμε τη γύμνια του ξένου απέναντι στη γύμνια των πραγμάτων».]

Διαβάζοντας αυτό το βιβλίο, σημειώνει ο Γάλλος βιβλιοκριτικός, έχεις την αίσθηση ότι αποκτά ζωή και αρχίζει να κινείται ένας πίνακας του Ντε Κίρικο ή του Ντελβώ. Σαν να επισκέπτεται ο Κάφκα ένα μοναστήρι ζεν. Σαν να κάνει βόλτα ο Μπάστερ Κήτον με τον Σταντάλ.