Tο παιχνίδι με τη μάσκα

Δεν είναι δυνατόν, Αρίφ, να περπατάς έτσι μ' αυτή τη μάσκα! Είσαι οργισμένος, το ξέρεις. Κι αυτή η οργή πρέπει να περνά από το σώμα σου». H Αριάν Μνουσκίν χάνει πότε-πότε την υπομονή της, αλλά σύντομα γλυκαίνει και πάλι, στο κάτω-κάτω βρίσκεται σε μια χώρα κατεστραμμένη από τους εξτρεμιστές κι από τις βόμβες, χρειάζεται χρόνος για να συνέλθει. Απέναντί της έχει νέους ανθρώπους που αγαπούν και πιστεύουν σ' αυτό που κάνουν, άλλωστε το Αφγανιστάν έχει μεγάλη θεατρική παράδοση, δεν είναι σπάνιο να συναντήσει κανείς περιπλανώμενους θιάσους στις πιο απομακρυσμένες γωνιές της χώρας. Πριν από τις τελευταίες εκλογές, για παράδειγμα, οι θίασοι όργωναν τη χώρα για να εξηγήσουν στον κόσμο τη χρησιμότητα της ψήφου. Κι όπως λέει ένας ενθουσιώδης νεαρός ηθοποιός ονόματι Μασούντ Ταρζί, «έρχονται κι άλλες εκλογές, οι θίασοι θα ξαναφύγουν για τα χωριά, κι αυτή η εκπαίδευση είναι πολύτιμη».

Οι άνθρωποι του Θεάτρου του Ήλιου ανακάλυψαν το αφγανικό δράμα πριν από δύο χρόνια, με την παράσταση «Το Τελευταίο Καραβανσεράι» που παίχτηκε στην Καρτουσερί, ένα παλιό εργοστάσιο πυρομαχικών στο δάσος της Βενσέν. Οι επαφές τους με εξορίστους τούς κίνησαν το ενδιαφέρον να μάθουν περισσότερα, κι έτσι βρέθηκαν αυτό το καλοκαίρι στην Καμπούλ για να εκπαιδεύσουν εκατό Αφγανούς ηθοποιούς και να βοηθήσουν στην αναβίωση αυτής της τόσο βασανισμένης τέχνης. «Δεν ήθελα να δουλέψω με διαφορετικό τρόπο επειδή βρισκόμουν στο Αφγανιστάν», λέει στον απεσταλμένο της Λιμπερασιόν αυτή η χαρισματική φιγούρα του Θεάτρου, που λέγεται Αριάν Μνουσκίν. «Ανέβασα έτσι την ίδια παράσταση, με τη μόνη διαφορά ότι οι μάσκες είναι από την κομέντια ντελ' άρτε, μάσκες από το Μπαλί και την Ιαπωνία». Της αρέσουν οι μάσκες της Μνουσκίν, ξέρει ότι δεν μπορείς να τις ξεγελάσεις, γίνεσαι αναγκαστικά αυτός που παίζεις και κανένας άλλος. Ο Μασούντ Ταρζί συμφωνεί: «Το παιχνίδι με τη μάσκα δημιουργεί δυνατά συναισθήματα και σε αναγκάζει να παίζεις πολύ γρήγορα».

Ο θίασος εγκαταστάθηκε στον χώρο του Ιδρύματος για τον πολιτισμό και την κοινωνία των πολιτών, στην καρδιά της Καμπούλ, δίπλα σ' έναν προσφυγικό καταυλισμό. Επί τρεις εβδομάδες, πάνω από σαράντα μέλη του διάσημου θεάτρου δίδαξαν την τέχνη τους σε νεαρούς Αφγανούς, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών. «Τους προσφέραμε ένα μικρό παράθυρο, κάτι που δεν γνώριζαν», λέει η Γαλλίδα σκηνοθέτις. «Το θέατρο είναι σημαντικό σε μια χώρα που βγαίνει από τον πόλεμο, το να παίζεις σου επιτρέπει να ξαναβρείς μια ταυτότητα, μια αξιοπρέπεια, είναι μια ανατρεπτική πρακτική που περιβάλλεται από μια γλύκα». Το μόνο που τη στενοχώρησε ήταν ότι από τους εκατό ηθοποιούς μόνο οι τέσσερις ήταν γυναίκες. Μα η μία απ' αυτές ήταν συγκλονιστική, Μίριαμ την έλεγαν, είχε πάνω της κάτι το ακαθόριστο και τόσο, μα τόσο εύθραυστο...