Από τον Θουκυδίδη στη Μέρκελ

Μια ξένη αντιπροσωπεία που εκπροσωπεί μια ισχυρή συμμαχία φτάνει μια μέρα σε μια μικρή χώρα της Μεσογείου και απευθύνει τελεσίγραφο: ή θα παραχωρήσετε την εθνική σας κυριαρχία, θα ενταχθείτε στη συμμαχία μας και θα πληρώσετε έναν εξωφρενικό φόρο ή θα σας καταστρέψουμε. Οι πολιτικοί ηγέτες της χώρας αυτής προβάλλουν διάφορα επιχειρήματα προσπαθώντας να αποφύγουν τον εκβιασμό, αλλά οι ξένοι είναι ανένδοτοι. Μάταια επιμένουν οι εκπρόσωποι του λαού ότι δεν μπορούν να εκχωρήσουν την ελευθερία τους. Οι ξένοι αντιπρόσωποι αποχωρούν οργισμένοι και εκτελούν την απειλή τους, αφανίζοντας την ανυπότακτη χώρα.

Όχι, δεν πρόκειται για μια ηρωική περιγραφή της αντιπαράθεσης Αθηνών-Βρυξελλών, δεν θα περιμένατε ασφαλώς να διαβάσετε κάτι τέτοιο σ’αυτή τη στήλη. Η παραπάνω σύγκρουση σημειώθηκε πριν από 2000 χρόνια ανάμεσα σε δύο προγόνους της σύγχρονης Ελλάδας: την πόλη-κράτος των Αθηνών και τη Μήλο. Και την περιγράφει ο Θουκυδίδης στον Πελοποννησιακό Πόλεμο. Το 416 π.Χ., ενώ πολεμούσαν ήδη με τη Σπάρτη, οι Αθηναίοι απαίτησαν από τη Μήλο να ενταχθεί στη Συμμαχία της Δήλου. Όπως επισημαίνει στον ιστότοπο Rue89.com ο Ρόμπερτ Ζαρέτσκι, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Χιούστον, η Συμμαχία αυτή είχε στην αρχή αμυντικό χαρακτήρα – δημιουργήθηκε άλλωστε μετά τη δεύτερη περσική εισβολή - αλλά στη συνέχεια έγινε εργαλείο του αθηναϊκού ιμπεριαλισμού. Τα κράτη-μέλη, μην μπορώντας να αποσχιστούν, ήταν αναγκασμένα να υποταχθούν στην αθηναϊκή κυριαρχία και να πληρώνουν έναν ετήσιο φόρο. Η Συμμαχία υπερασπιζόταν τα συμφέροντά τους ακόμη και χωρίς τη θέλησή τους…

Υπάρχουν ασφαλώς μεγάλες διαφορές ανάμεσα σ’εκείνα τα γεγονότα και τα σημερινά, γράφει ο αμερικανός ιστορικός. Η Αθήνα είχε εμπλακεί σ’έναν παγκόσμιο πόλεμο. Η Μήλος ήταν ένα μικρό, ουδέτερο κράτος. Και φυσικά δεν υπήρχε κρίση χρέους. Το διακύβευμα όμως είναι και στις δύο περιπτώσεις το ίδιο: η σχέση ανάμεσα στην εθνική κυριαρχία και τους υπερεθνικούς οργανισμούς. Το κίνητρο για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, δηλαδή ο φόβος της Ρωσίας και του Στάλιν, έχει ξεχαστεί εδώ και πολύ καιρό, όπως είχε ξεχαστεί γρήγορα και ο λόγος που δημιουργήθηκε η Συμμαχία της Δήλου, δηλαδή η περσική απειλή. Κι όπως η Αθήνα είχε μετατραπεί πριν από 2.000 χρόνια σε μια αυταρχική κυβέρνηση, έτσι και τώρα βλέπουμε πίσω από το ευρώ να ορθώνονται το αυστηρό νομισματικό οικοδόμημα της Γερμανίας, μια νευρική ΕΚΤ που ανησυχεί για τον πληθωρισμό και ένα Συμβούλιο Υπουργών που λαμβάνει αποφάσεις χωρίς δημοκρατικό διάλογο. Οι ανώνυμοι γραφειοκράτες των Βρυξελλών δεν είναι και πολύ διαφορετικοί από την ανώνυμη αντιπροσωπεία της Αθήνας: και οι δύο διατυπώνουν προτάσεις που δεν επιτρέπεται να απορριφθούν.

Η τύφλωση και η αλαζονεία που κατέστρεψαν την αρχαία πόλη των Αθηνών – διερωτάται ο Ζαρέτσκι - βρίσκονται άραγε και σήμερα επί το έργον; Οι ευγενείς και ανθρωπιστικές προθέσεις που συνόδευσαν το ευρωπαϊκό σχέδιο έχουν δώσει οριστικά τη θέση τους στα συμφέροντα και τις σκοπιμότητες;