Δύο ή τρία πράγματα που (δεν) έμαθα στο Βερολίνο

Πριν φύγω για το Βερολίνο πίστευα δύο πράγματα. Πρώτον, ότι οι Γερμανοί γνωρίζουν και ελέγχουν την κατάσταση. Δεύτερον, ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος χρεοκοπίας της Ελλάδας προέρχεται αποκλειστικά από εμάς τους ίδιους. Υστερα από τρεις ημέρες επαφών με πολιτικούς, δημοσιογράφους και καθηγητές, δεν είμαι πια σίγουρος ούτε για το ένα ούτε για το άλλο. Κι όπως είχε συμβεί με το γιουγκοσλαβικό πρόβλημα, αποφασιστικό ρόλο στην επίλυση του ελληνικού προβλήματος φαίνεται ότι θα παίξει ο «αμερικανικός παράγων». Μετά τη συνάντησή του αυτή την εβδομάδα με την Αγγελα Μέρκελ, άλλωστε, ο Ομπάμα επανέλαβε ότι «ψηφίζει Γιώργο».

1) Όπως κάθε Ελληνας που σέβεται τον εαυτό του, προσπάθησα να μάθω αν οι Γερμανοί θα μας αφήσουν να πτωχεύσουμε. Δεν τα κατάφερα. Οι περισσότεροι από τους συνομιλητές της ομάδας ελλήνων δημοσιογράφων που βρεθήκαμε στο Βερολίνο (*) χρησιμοποίησαν στην ανάλυσή τους το σχήμα «ΤΙΝΑ», που δεν αναφέρεται στη συμπαθή υπουργό, αλλά στα αρχικά του There Is No Alternative (Δεν υπάρχει εναλλακτική λύση) στη βοήθεια προς την Ελλάδα. Όχι επειδή μας αγαπούν. Ούτε επειδή απειλεί η Ελλαδίτσα το μέλλον της ευρωζώνης. «Αλλά επειδή φοβόμαστε την Ισπανία και το Βέλγιο», όπως μας είπε ο Ολιβερ Λούκσιτς, βουλευτής των Ελευθέρων Δημοκρατών. Πέφτουμε εμείς, κι ακολουθούν οι άλλοι σαν ντόμινο. Κατά τα άλλα, η Γερμανία βγαίνει προς το παρόν κερδισμένη από το «ελληνικό πρόβλημα». Πρώτον, δανείζεται με 1% και μας δανείζει κοντά στο 5%. Δεύτερον, το ευρώ διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα, κάτι που τη βολεύει στις εξαγωγές της.
Να χαλαρώσουμε λοιπόν και να πάμε διακοπές, αφού τα κορόιδα είναι καταδικασμένα να μας σώσουν; Η Ούλρικε Χέρμαν, αρχισυντάκτρια της αριστερής και αυτοδιαχειριζόμενης ΤΑΖ (60.000 φύλλα), δεν συμφωνεί: «Είναι η τελευταία φορά που σας βοηθάμε, οι γερμανοί φορολογούμενοι δεν θα το ανεχθούν ξανά», μας είπε. Αυτή η ιστορία μοιάζει λοιπόν με μια παρτίδα πόκερ. Κάποιοι ποντάρουν, κάποιοι μπλοφάρουν, στο τέλος κερδίζει ένας. Ακόμη πάντως κι αν ο νικητής είναι η ευρωζώνη, δεν ξέρουμε ποιος θα έχει πάει στο μεταξύ πάσο.

2) Η βοήθεια δεν έχει χρώμα. Ρώτησα τον αντιπρόεδρο της κοινοβουλευτικής ομάδας των Σοσιαλδημοκρατών Αξελ Σέφερ σε τι διαφέρει η δική τους θέση για την Ελλάδα από εκείνη των Χριστιανοδημοκρατών. «Εμείς μιλάμε με τους Ελληνες, εκείνοι όχι». Κάτι άλλο; Μια κάπως διαφορετική προσέγγιση, χρωματισμένη ας πούμε με λίγο Κρούγκμαν; «Πρέπει να μειώσετε τον αριθμό των δημοσίων υπαλλήλων και τα χρήματα που δίνετε για την άμυνα, τα υπόλοιπα είναι θεωρίες».

3) Μετάνιωσαν οι Γερμανοί που μας δέχθηκαν στην ευρωζώνη; Χωρίς αμφιβολία, μας απάντησε χαμογελαστά ο χριστιανοδημοκράτης βουλευτής Ραλφ Μπρίνκχαους. «Επρεπε να καταλάβουμε από την αρχή ότι οι διαφορές της παραγωγικότητας δεν ήταν δυνατόν να εξουδετερωθούν». Τώρα βέβαια είναι πολύ αργά. Ο ίδιος βουλευτής, πάντως, μας επιφύλαξε μια ευχάριστη έκπληξη. Το περασμένο Σαββατοκύριακο έκανε στην εκλογική του περιφέρεια ένα γκάλοπ. Εξήγησε σε καμιά σαρανταριά ψηφοφόρους πώς έχουν τα πράγματα και τους ρώτησε αν πρέπει η Γερμανία να βοηθήσει την Ελλάδα. Οι 25 απάντησαν θετικά, οι 10 αρνητικά και οι 5 δεν κατάλαβαν τίποτα. Ηθικό δίδαγμα: τα ελάχιστα που πετυχαίνουμε στην Ελλάδα πρέπει να τα εξηγούμε στους ξένους. Όπως παραδέχθηκε και ο Αξελ Σέφερ, «κανείς δεν λέει στη Γερμανία ότι καταφέρατε μέσα σε ένα χρόνο να μειώσετε το έλλειμμά σας κατά 5%».

4) Είμαστε τελικά στους Γερμανούς τόσο αντιπαθείς; Λιγότερο απ’όσο περίμενα. Η Μπιλντ μπορεί να παίζει τα παιχνίδια της, αλλά σε δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Forsa το 62% των Γερμανών μας έβρισκε «μάλλον συμπαθητικούς»! Στην ίδια δημοσκόπηση, το 52% έλεγαν ότι καλώς ενισχύεται η Ελλάδα, αν και το 86% εξέφραζαν τη βεβαιότητα ότι η Γερμανία δεν θα πάρει τα λεφτά της πίσω!! Κάτι σαν την ελεημοσύνη, αλλά μάλλον δεν είναι η ώρα να μιλήσουμε για εθνική υπερηφάνεια. Το κακό είναι ότι η δημοσκόπηση έγινε πέρυσι, κι από τότε όλο και θα έχουν αλλάξει τα ποσοστά.

5) Θεωρούν οι Γερμανοί πως ύστερα από δέκα χρόνια σκληρής λιτότητας έχουν να παρουσιάσουν στην Ευρώπη ένα πρότυπο προς μίμηση; Μμμ, όχι ακριβώς. Ας πάρουμε ένα οικείο παράδειγμα, τη δημοσιογραφία. «Η αγορά εργασίας για τους νέους είναι τρομακτική, ιδιαίτερα στο Βερολίνο», μας είπε ο δρ Φρανκ Μπούχβαλντ, αρχισυντάκτης του κρατικού καναλιού ZDF και ένας από τους γνωστότερους γερμανούς δημοσιογράφους. «Ολοι οι νέοι προσλαμβάνονται με σύμβαση ενός χρόνου και με την ελπίδα ότι στη συνέχεια θα ανανεωθεί. Αυτό αλλάζει μοιραία τον τρόπο που ασκείται η δημοσιογραφία, γίνεται πιο επιφυλακτική, λιγότερο επιθετική, και κερδισμένοι βγαίνουν βέβαια οι πολιτικοί».

6) H ανερχόμενη δύναμη αυτή τη στιγμή στη Γερμανία είναι οι Πράσινοι. Η τελευταία (αδημοσίευτη) δημοσκόπηση του FORSA τους δίνει 27% (έναντι 10,7% στις τελευταίες εκλογές) και τους τοποθετεί στη δεύτερη θέση (πρώτοι είναι οι Χριστιανοδημοκράτες με 30%, τρίτοι οι Σοσιαλδημοκράτες με 22%, τέταρτοι οι αριστεροί του Linke με 8% και πέμπτοι οι Ελεύθεροι Δημοκράτες με το αγχωτικό 5%). Όπως μας εξήγησε ο δημοσκόπος Πέτερ Μάτουσεκ, το υψηλό αυτό ποσοστό οφείλεται στη μεγάλη συσπείρωση των οικολόγων και στην απροσδόκητη στροφή της κυβέρνησης Μέρκελ στο θέμα των πυρηνικών εργοστασίων μετά την κρίση της Φουκουσίμα. Η δημοτικότητα των οικολόγων μπορεί λοιπόν να πέσει. Ενας πράσινος καγκελάριος θα πρέπει να περιμένει. Όμως κανείς δεν αμφιβάλλει ότι το κόμμα αυτό θα είναι στην κυβέρνηση μετά τις επόμενες εκλογές – είτε με τη Μέρκελ είτε με τους Σοσιαλδημοκράτες. Αν λοιπόν λάβουμε υπόψη ότι ο φίλος μας ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ ασκεί σημαντική επιρροή στους Πράσινους, αυτή θα είναι μια θετική εξέλιξη. Με την προϋπόθεση βέβαια ότι μέχρι τότε θα είμαστε ζωντανοί.

7) Μια λέξη για τον Γιώργο Παπανδρέου, δρ Μπούχβαλντ;. Ο αρχισυντάκτης του ZDF το σκέφτηκε λίγο, κι απάντησε: «Α very poor man». Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, έσπευσε να διευκρινίσει ότι εννοεί πως ο έλληνας πρωθυπουργός βρίσκεται σε πολύ δύσκολη θέση, αυτά που έκαναν οι Γερμανοί δεν μπορούν να συγκριθούν μ’εκείνα που καλείται να κάνει εκείνος…

(*) Το ταξίδι στο Βερολίνο έγινε με πρόσκληση του γερμανικού Υπουργείου Εξωτερικών