Ενα τοξικό βιβλίο

Ο Φρανθίσκο Φράνκο ήταν ένας δικτάτορας και οι αντίπαλοί του ήταν δηµοκράτες και αγωνιστές. Σωστά; Οχι! Ο Φράνκο ήταν ένας «υπέρµετρα αυταρχικός» ηγέτης και οι άνθρωποι που τον πολέµησαν ήταν είτε «συµµορίτες» είτε «τροµοκράτες». Οι δυνάµεις του πρώτου ήταν ο «εθνικός στρατός» και η πλευρά των Δηµοκρατικών ήταν ο «εχθρός». Οσο για τις εκτελέσεις χιλιάδων σοσιαλιστών, δασκάλων και άλλων αντιφασιστών, δεν έγιναν παρά στο πλαίσιο της «ειρήνευσης» ορισµένων περιοχών.

Η εξωφρενική αυτή παραποίηση της Ιστορίας δεν είναι έργο κάποιας ακροδεξιάς οργάνωσης, αλλά της ίδιας της Βασιλικής Ακαδηµίας Ιστορίας της Ισπανίας, που ιδρύθηκε τον 18ο αιώνα για να φέρει τον Διαφωτισµό. Και περιλαµβάνεται στο Ισπανικό Λεξικό Βιογραφιών, ένα µνηµειώδες έργο 50 τόµων που µόλις εκδόθηκε και έχει προκαλέσει σάλο. «Αν όχι από τους πολιτικούς ή τους δηµοσιογράφους, θα περίµενε τουλάχιστον κανείς µεγαλύτερη σοβαρότητα από τους ιστορικούς», λέει στην «Ελ Παΐς» ο συγγραφέας και φιλόσοφος Φερνάντο Σαµπατέρ, γνωστός µεταξύ άλλων για τους αγώνες του κατά της τροµοκρατίας της ΕΤΑ. «Δεν µε ανησυχούν τόσο αυτοί οι 50 τόµοι, που θα καταλήξουν σε πολύ λίγες βιβλιοθήκες. Αυτό που µε ανησυχεί είναι τα βιβλία της Ιστορίας που θα στηριχθούν σε αυτή την ανάγνωση».

Το λεξικό κόστισε στους ισπανούς φορολογούµενους 6,5 εκατοµµύρια ευρώ και παρουσιάστηκε υπό την αιγίδα του βασιλιά. Ο µεγαλύτερος θόρυβος γίνεται για τη συγκεκριµένη βιογραφία του Φράνκο, που συνέταξε ο ιστορικός Λουίς Σουάρεθ. Ο τελευταίος είναι φανερό ότι προσπαθεί να ηρωοποιήσει τον δικτάτορα: σε ένα σηµείο αναφέρει ότι ο Φράνκο είχε προειδοποιήσει τον Λίντον Τζόνσον να µην εµπλακεί στον πόλεµο του Βιετνάµ. «Είναι ντροπή αυτό που συνέβη», τονίζει ο συγγραφέας Αντρές Τραπιέγιο, γνωστός και στην Ελλάδα από τις µεταφράσεις πολλών βιβλίων του. «Πρέπει να πολτοποιηθεί ολόκληρη η πρώτη έκδοση και να ζητηθούν ευθύνες από τους αρµόδιους. Σε τελευταία ανάλυση, το τοξικό αυτό βιβλίο πληρώθηκε µε δηµόσια χρήµατα». Ανάλογες απόψεις εκφράζουν ο νοµπελίστας συγγραφέας Μάριο Βάργκας Γιόσα και ο σκηνοθέτης Χοσέ Λουίς Κουέρδα.

Υπάρχει όµως και η αντίθετη άποψη. Είναι εκείνοι που λένε ότι δεν υπάρχει Ιστορία, αλλά ιστορικοί. Οτι η επίµαχη βιογραφία πρέπει να γίνει σεβαστή στο πλαίσιο της ελευθερίας του λόγου. Κι ότι το αντίθετο ισοδυναµεί µε κυριαρχία της µονόδροµης σκέψης. Στο κάτω κάτω, λένε, οι µεταµοντερνιστές δεν µας δίδαξαν ότι η Ιστορία είναι κάτι αυθαίρετο και υποκειµενικό; «Δεν είµαι υπέρµαχος της ιστορικής µνήµης, αλλά της ιστορικής συνείδησης», δήλωσε ο ίδιος ο συντάκτης της βιογραφίας στην ισπανική τηλεόραση. Θα µπορούσε άραγε στο όνοµα αυτής της συνείδησης κι αυτής της ελευθερίας του λόγου να υποστηρίξει ότι ο Ναπολέων ήταν ένας ταπεινός άνθρωπος που µισούσε τη βία;

Ο Σουάρεθ είπε και κάτι ακόµα: ότι στη βιογραφία αυτή λέει την «απόλυτη αλήθεια». Και µόνο ο ισχυρισµός αυτός θα αρκούσε για να αποδοµήσει πλήρως την αξιοπιστία του.