Οι επαναστάσεις και τα σκουπίδια

Η παρακολούθηση µιας εξέγερσης από µακριά είναι χωρίς αµφιβολία λίγο άχαρο πράγµα. Βλέπεις τον κόσµο που βγαίνει στους δρόµους αψηφώντας τον φόβο, βλέπεις νέους ανθρώπους να ενώνονται κάτω από κοινές σηµαίες και ζηλεύεις που δεν είσαι µαζί τους. Βλέπεις τους µπράβους του καθεστώτος να επιτίθενται σε διαδηλωτές, ακούς µαρτυρίες για βοµβαρδισµό πολιτών από αεροπλάνα της ίδιας τους της χώρας και αισθάνεσαι συγκίνηση, αδυναµία και οργή. Οταν όµως κουραστείς, ή όταν είναι να αρχίσει ο αγαπηµένος σου ποδοσφαιρικός αγώνας, αλλάζεις κανάλι –και η ζωή συνεχίζεται.

Ο ισπανός συγγραφέας Αντόνιο Μουνιόθ Μολίνα θυµάται την πρώτη φορά που ένιωσε µια άγρια πολιτική χαρά. Στη γειτονική Πορτογαλία είχε ξεσπάσει η Επανάσταση των Γαρυφάλλων, αλλά εκείνος δεν µπορούσε να την χαρεί γιατί ακόµη ζούσε ο Φράνκο και η δικτατορία του. Εβλεπε τις φωτογραφίες των Πορτογάλων που τοποθετούσαν γαρύφαλλα στις κάννες των όπλων των στρατιωτών και αισθανόταν σαν κάποιον που βλέπει µια ταινία µε τη Φαίη Ντάναγουεϊ και φαντάζεται ότι τη φιλάει εκείνος, όχι ο Ουόρεν Μπίτι. Βυθιζόταν στην ανάγνωση της Informaciones ή της Triunfo και αισθανόταν ότι η ελευθερία είναι υπαρκτή, έστω κι αν έρχεται στην άλλη πλευρά των συνόρων.

Οι Ισπανοί δεν βγήκαν στους δρόµους ούτε πέντε χρόνια αργότερα, το 1979, όταν τον Ιανουάριο έγινε η ιρανική επανάσταση και το καλοκαίρι η επανάσταση των Σαντινίστας. «Μοιάζαµε στους πατεράδες µας και τους παππούδες µας, που είχαν δει σκηνές από την απελευθέρωση του Παρισιού στα Επίκαιρα του κινηµατογράφου», γράφει ο Μολίνα στην Ελ Παΐς. Κι ύστερα ήρθαν οι εξεγέρσεις του 1989 στην Ανατολική Ευρώπη. Και πάλι, όµως, οι Ισπανοί δεν έδειχναν να ενθουσιάζονται. Οι χώρες εκείνες τούς έπεφταν κάπως µακριά, ενώ ένα σηµαντικό µέρος της πνευµατικής και δηµοσιογραφικής ελίτ έβλεπε µε κακό µάτι την αντίσταση σε δικτατορίες πουδεν ήταν φασιστικές. Ο συγγραφέας δεν θα ξεχάσει ποτέ το βράδυ που είδε στην τηλεόραση τις σκηνές από την πτώση του Τείχους. Βρισκόταν σ’ ένα σπίτι µαζί µε άλλους συγγραφείς, εκδότες και κριτικούς τέχνης, που κατά γενική οµολογία ήταν προοδευτικοί. Εβλεπαν τον κόσµο να αγκαλιάζεται στο Βερολίνο και νόµιζες ότι παρακολουθούσαν τη µετάδοση κηδείας…

Πάντα µας ξαφνιάζει µια επανάσταση και πάντα µας αποκαλύπτει. Αλλοι βλέπουν τους εξεγερµένους Αραβες κλαίγοντας και άλλοι κινδυνολογώντας για τους Αδελφούς Μουσουλµάνους. Ενας αριστερός έλληνας βουλευτής, µιλώντας χθες στο ραδιόφωνο για τα γεγονότα στη Λιβύη, είπε ότι τους διαδηλωτές τούς βάζουν οι Αµερικάνοι, και ότι αυτά δεν είναι καλά για µας γιατί «όταν καίγεται το σπίτι του γείτονα, η φωτιάθα έρθει και σε σένα»! Ο Αντόνιο Μουνιόθ Μολίνα, πάλι, εντυπωσιάστηκε µε τους αιγύπτιους διαδηλωτές που µάζευαν κάθε βράδυ τα σκουπίδια από την Πλατεία Ταχρίρ. Στην Ισπανία – γράφει – οι συλλογικοί πανηγυρισµοί γίνονται πάντα για το ποδόσφαιρο, και αφήνουν πίσω τους σκουπίδια που τα µαζεύει κάποιος άλλος.