Τρεις µύθοι και δύο αλήθειες

Με τι να µοιάζει άραγε περισσότερο η «εξέγερση του Νείλου»; Με την ιρανική επανάσταση του 1979 (η επέτειος της οποίας συνέπεσε µε την παραίτηση του Μουµπάρακ) ή µε τις εξεγέρσεις του 1989 στην Ανατολική Ευρώπη; ∆ιάφοροι ιστορικοί και πολιτικοί αναλυτές προσπαθούσαν τις τελευταίες εβδοµάδες να βγάλουν ένα συµπέρασµα. Η απάντηση είναι απλή: µε τίποτα από τα δύο! Οι λαϊκές κινητοποιήσεις που οδήγησαν στην πτώση των δικτατόρων της Τυνησίας και της Αιγύπτου αποτελούν κάτι καινούργιο, που αιφνιδίασε τόσο τις τοπικές ηγεσίες όσο και τους πολιτικούς και τις µυστικές υπηρεσίες της ∆ύσης. Ας προσπαθήσουµε λοιπόν µε την ευκαιρία να συγκεντρώσουµε µερικούς µύθους και αλήθειες.

Η επανάσταση της Πλατείας Ταχρίρ «κλάπηκε» από τον στρατό: µύθος. Η προσωρινή ανάληψη της εξουσίας από τον στρατό ήταν η λύση που ήθελαν οι διαδηλωτές και ο µόνος τρόπος να αποτραπεί το χάος. Το επόµενο στάδιο θα είναι βέβαια κρίσιµο, καθώς δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι το στρατιωτικό συµβούλιο βιάζεται να µεταβιβάσει την εξουσία στους πολιτικούς. Αυτός είναι άλλωστε ο λόγος που οι διαδηλωτές µιλούν για «ανολοκλήρωτη» επανάσταση.

Τα πρόσωπα παίζουν σηµαντικό ρόλο στο γράψιµο της Ιστορίας: αλήθεια. Ο Χαλέντ Σαΐντ, που ξυλοκοπήθηκε µέχρι θανάτου από αιγύπτιους αστυνοµικούς, ο Μοχάµεντ Μπουαζίζι, που αυτοπυρπολήθηκε µετά τον εξευτελισµό του στο Σίντι Μπουζίντ της Τυνησίας, ο Ουαέλ Γόνιµ, που έβαλε τα κλάµατα µπροστά στον φακό για τους νεκρούς του Καΐρου, επηρέασαν αποφασιστικά τους συµπατριώτες τους και τους έκαναν να ξεπεράσουν τον φόβο απέναντι στη διαφθορά και την αδικία.

Ολα είναι ελεγχόµενα και στηµένα, οι Αµερικανοί ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις: µύθος. Η CIA δεν είχε προβλέψει τις εξελίξεις, η αµερικανική κυβέρνηση άλλαζε κάθε µέρα θέση, αλλά ο πρόεδρος Οµπάµα συνειδητοποίησε εγκαίρως ότι «ρεαλπολιτίκ» δεν σηµαίνει σήµερα υποστήριξη του στάτους κβο. Οπως είπε ο γνωστός µας Νίκολας Μπερνς, που έχει υπηρετήσει και στο Κάιρο, «οι Ηνωµένες Πολιτείες πρέπει να δεχθούν το αποτέλεσµα των επόµενων εκλογών στην Αίγυπτο, όποιο κι αν είναι. Αλλη λύση δεν υπάρχει».

Ανοιξε ο δρόµος για µια ισλαµική Μέση Ανατολή: µύθος. Οι ισλαµιστές θα προσπαθήσουν ασφαλώς να εκµεταλλευτούν την κατάσταση, αλλά ο ρόλος της θρησκείας σε όλες τις διαδηλώσεις που παρακολουθούµε είναι περιθωριακός. Οπως επισηµαίνει στον «Νουβέλ Οµπζερβατέρ» ο γαλλο-ιρανός κοινωνιολόγος Φάρχαντ Χοσροχαβάρ, το iσλάµ, ακόµη κι όταν είναι παρόν, αναφέρεται περισσότερο στην κοινωνία των πολιτών και την αξιοπρέπεια του πολίτη παρά σε µια βίαιη ανατροπή ή στον ισλαµικό νόµο.

Αρχίζει να διαγράφεται ένας νέος παναραβισµός: αλήθεια. Ο παναραβισµός αυτός δεν έχει αντιδυτικά και αντισηµιτικά χαρακτηριστικά όπως παλιά, χρησιµοποιεί πολύ τις νέες τεχνολογίες, αναγνωρίζει τα δικαιώµατα των γυναικών και των µειονοτήτων, και απαιτεί πολιτική ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη. Αξίζει, κατά συνέπεια, την ολόθερµη υποστήριξή µας.