Μια κοινωνία άγνοιας

Η ανησυχία είναι διάχυτη σε πολλούς τοµείς της κοινωνίας. Φταίει η οικονοµική κρίση, φταίει ο τρόπος που ασκείται η πολιτική, φταίει η οικογένεια, φταίει και το σχολείο.

O Μαρσέλ Γκωσέ δίνει τη µεγαλύτερη έµφαση στο τελευταίο. Μας είχαν υποσχεθεί µια κοινωνία της γνώσης και αυτό που οικοδοµούµε είναι µια κοινωνία της άγνοιας, λέει ο γάλλος ιστορικός και φιλόσοφος σε συνέντευξή του στη «Φιγκαρό». Ενώ η εκπαίδευση είναι ένα πρόβληµα πολιτισµού, προσπαθούµε να την αντιµετωπίσουµε µε τεχνοκρατικά µέσα, µια καλύτερη οργάνωση, προώθηση µεταρρυθµίσεων κ.λπ.. Καλές είναι οι µεταρρυθµίσεις, αλλά αν δεν ξέρεις τι µεταρρυθµίζεις δεν οδηγείσαι πουθενά. Πώς είναι δυνατόν το σχολείο να λύσει µε παιδαγωγικά µέσα ένα πρόβληµα πολιτισµού; Πώς είναι δυνατόν να µας κάνει να ξεπεράσουµε την αίσθηση ότι ζούµε σε µια κοινωνία εύθραυστη και ευάλωτη;

Στα σηµερινά σχολεία ούτε µαθαίνουµε ούτε µεταδίδουµε γνώση, λέει ο συγγραφέας της «Ανόδου της δηµοκρατίας». Οµως η µετάδοση είναι κάτι νευραλγικό. Και είναι αυτό ακριβώς που οι κοινωνίες δεν θέλουν ούτε ν’ ακούσουν. Γιατί µετάδοση σηµαίνει στην πραγµατικότητα µια πράξη «επιβολής» της γενιάς των ενηλίκων επί της γενιάς που θα τους διαδεχθεί. Οµως εµείς θέλουµε τα παιδιά µας να µαθαίνουν µόνα τους, σαν να είναι αυτόνοµα άτοµα που οικοδοµούν τις γνώσεις τους. ∆εν τους επιβάλλουµε τίποτα, µε αποτέλεσµα οι παιδαγωγικές µας πρακτικές να χαρακτηρίζονται από την πλήρη απουσία προγραµµατισµένης µετάδοσης.

Ποιος ευθύνεται: η κοινωνία, η οικογένεια ή το σχολείο; «Ο αποφασιστικός παράγων σήµερα για το µέλλον των παιδιών είναι η οικογένεια. Σε αυτήν έχει αναζητήσει καταφύγιο η µετάδοση της γνώσης, αφού δεν µπορεί να λειτουργήσει στο σχολείο. Οµως η οικογένεια έχει αποµακρυνθεί από την εκπαιδευτική της αποστολή. Και το χειρότερο είναι ότι όλα αυτά µας εκπλήσσουν, ενώ εµείς οι ίδιοι έχουµε διαλύσει το πλαίσιο στο εσωτερικό του οποίου το σχολείο µπορούσε να λειτουργήσει ως αποτελεσµατικός θεσµός. Το ερώτηµα πλέον δεν είναι αν πρέπει να αυξήσουµε ή όχι τις θέσεις των εκπαιδευτικών. Αλλά να προβληµατιστούµε για το τι είναι πραγµατικά η εκπαίδευση».

Ο Γκωσέ είναι αγνωστικιστής και δεν ανήκειστην Καθολική Εκκλησία. Παρά ταύτα, δέχθηκε να γίνει πρόεδρος φέτος µιας ερευνητικής έδρας στο College des Bernardins, που εξαρτάται από την επισκοπή του Παρισιού. «Θεωρώ εξαιρετικά σηµαντική την ηθική, διανοητική και πνευµατική παρουσία της Εκκλησίας στο εσωτερικό της Ευρώπης», τονίζει. «Για τον λόγο αυτόν υποστηρίζω µε θέρµη τον διάλογο µαζί της, γιατί έχει τεράστιο ρόλο να παίξει ως µια ζωντανή εστία προβληµατισµού σε µια κοινωνία όπου πολλές δυνάµεις σπρώχνουν µακριά από έναν πραγµατικό δηµόσιο προβληµατισµό. Κι αυτό ανταποκρίνεται στην ιδέα που έχω για µια ζωντανή Εκκλησία που κάνει διάλογο µε διαφορετικούς ανθρώπους και στόχο το γενικό καλό».