Δάκρυα Πορτογάλων

«Ω, θάλασσα αλµυρή, πόσο πολύ από τ' αλάτι σου/ δάκρυα Πορτογάλων είναι!» (Φερνάντο Πεσσόα)

Ο πορτογάλος ηθοποιός Νούνο Νούνιες στεκόταν τις προάλλες έξω από το περίφηµο καφέ «Brazileira» της Λισαβώνας, κοιτούσε το µπρούντζινο άγαλµα του εθνικού ποιητή της χώρας του και έλεγε ότι η Πορτογαλία βρίσκεται σε «κατάσταση ολικής θλίψης». Ο ηθοποιός συνοδευόταν από τη «Χορωδία της Απελπισίας», που αποτελείται από επαγγελµατίες τραγουδιστές, και διαµαρτυρόταν για τη µείωση κατά 25% του προϋπολογισµού για τις τέχνες. «Μιλούν για λιτότητα, για αυτοέλεγχο και απευθύνουν έκκληση να δείξουµε πνεύµα αυτοθυσίας», τονίζεται στο «Μανιφέστο κατά της κατάστασης ολικής θλίψης» που έχουν συντάξει ο Νούνιες και άλλοι καλλιτέχνες.

«Για τα ταξίδια µας, πόσες µητέρες δεν έκλαψαν/ Πόσα παιδιά άδικα προσευχήθηκαν!/ Πόσες αρραβωνιαστικιές έµειναν χωρίς άντρα/ Για να γίνεις εσύ, θάλασσα, κτήµα δικό µας!».

Ο ανταποκριτής της Οµπζέρβερ εντυπωσιάστηκε από τη γενική απεργία που κηρύχθηκε την περασµένη εβδοµάδα στην Πορτογαλία. ∆εν είχε µαζικές πορείες, δεν είχε φοιτητές που τα σπάγανε ούτε αναρχικούς που έβαζαν φωτιές. Είχε όµως µια εκκωφαντική σιωπή. Στον κόλπο του Τάγου δεν κυκλοφορούσαν τα συνηθισµένα φέρι µπόουτ. Το Μετρό ήταν κλειστό. Και οι µισοί πάγκοι της αγοράς Ριµπέιρα, που είναι συνήθως γεµάτοι µε φρούτα και λαχανικά, ήταν σκεπασµένοι µε άσπρα πανιά. «Ποιο µέλλον; ∆εν έχουµε µέλλον», είπε ένας νεαρός σερβιτόρος σε ένα µπαρ κοντά στον σιδηροδροµικό σταθµό. «Πρέπει να διαλέξουµε αν θα τρώµε ή θα πληρώνουµε τα χρέη µας. ∆εν µπορούµε να κάνουµε και τα δύο».

«Στ’ αλήθεια, άξιζε τον κόπο; Ολα τον κόπο αξίζουν/ αν η ψυχή µικρή δεν είναι./ Αυτός που θέλει µακρύτερα να φτάσει/ κι από του Boiador τον κάβο/ πρέπει να φτάσει πέρα απ’ τη λύπη».

Η απεργία έγινε σε ένδειξη διαµαρτυρίας για τα µέτρα λιτότητας που αποφάσισε η κυβέρνηση. Οµως ο διοικητής µιας από τις µεγαλύτερες τράπεζες της Πορτογαλίας, της Banco ΒΡΙ, τόνισε χθες ότι η τύχη της Πορτογαλίας βρίσκεται στα χέρια της Γερµανίας, όχι της κυβέρνησής της. «Ελπίζω το ∆ιεθνές Νοµισµατικό Ταµείο να µην επιστρέψει στην Πορτογαλία, αλλά δεν το θεωρώ και κανένα µεγάλο πρόβληµα», είπε ο Φερνάντο Ούλριχ. «Σε κάθε περίπτωση, οι τύποι του ∆ΝΤ και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας δεν έχουν ιδέα από την πορτογαλική πραγµατικότητα. Εχουν µόνο επιφανειακή γνώση για τον τρόπο που λειτουργεί η πορτογαλική οικονοµία».

«Ο Θεός έκρυψε στη θάλασσα τον κίνδυνο, την άβυσσο,/ αλλά την έκανε, επίσης, καθρέφτη του ουρανού».

(Οι παραπάνω στίχοι είναι από το ποίηµα του Πεσσόα «Θάλασσα της Πορτογαλίας», που περιλαµβάνεται στο βιβλίο «Κ. Π. Καβάφης, Φερνάντο Πεσσόα. Τα εξαίσια όργανα του µυστικού θιάσου», εκδ. Μεταίχµιο, µετάφραση Γιάννη Σουλιώτη)