Η στροφή της Γερμανίας

Πράγματι, η Ανγκελα Μέρκελ νίκησε. Με τα spreads να κυμαίνονται χθες το απόγευμα γύρω στις 400 μονάδες, η Ελλάδα έκανε ακόμη ένα βήμα προς τη χρεοκοπία. Και το ευρώ, ένα βήμα προς την αυτοκατάργησή του.

«Η Μέρκελ έσωσε την Ελλάδα αλλά όχι το ευρώ»: το κείμενο των Τάιμς με αυτό τον τίτλο δεν δημοσιεύθηκε, παραδόξως, την Πρωταπριλιά αλλά δύο ημέρες αργότερα, το περασμένο Σάββατο. «Η πίστη της γερμανίδας καγκελαρίου στην Ευρώπη», γράφει η Μπρόνουεν Μάντοξ, «υπερίσχυσε της επιθυμίας της να τιμωρήσει τους Ελληνες. Η Μέρκελ γλίτωσε την Ελλάδα από τη χρεοκοπία, αλλά δεν έσωσε οριστικά το ευρώ».

Η βρετανίδα δημοσιογράφος μπορεί να είχε έμπνευση, αλλά δεν θα μπορούσε να είναι πιο μακριά από την πραγματικότητα. Δεν είναι ασφαλώς για τη «φιλελληνική» της στάση που την ημέρα της πρόσφατης Συνόδου Κορυφής η Μπιλντ χαρακτήριζε eurofighter τη Μέρκελ, συγκρίνοντάς την με τον Βίσμαρκ. Δεν είναι λόγω της «φιλο-ευρωπαϊκής» της στάσης που οι πραγματικοί ευρωπαϊστές στη Γερμανία νοσταλγούν την εποχή του Σμιτ και του Κολ. Η Γερμανία- σημείωνε πριν από λίγες ημέρες ο Γιόσκα Φίσερ- ήταν ανέκαθεν ο κινητήρας της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Σήμερα εγκαταλείπει αυτό τον ρόλο. Και οι συνέπειες είναι προφανείς: από ένωση κρατών που επιδιώκουν μια όλο και πιο στενή συνεργασία, η Ευρωπαϊκή Ενωση μετατρέπεται σε μια χαλαρή συνομοσπονδία όπου κυριαρχούν τα αντικρουόμενα εθνικά συμφέροντα.

Ανάμεσα στους παράγοντες που υπαγορεύουν αυτή τη στάση της Μέρκελ, είναι οι εκλογές της 9ης Μαΐου στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και ο φόβος του Συνταγματικού Δικαστηρίου. Ο αναλυτής της Φιγκαρό Αλεξάντρ Αντλέρ διακρίνει όμως μια γενικότερη απομάκρυνση (αν όχι διαζύγιο) της Γερμανίας από την Ευρώπη και μια βαθμιαία προσέγγισή της με τη Ρωσία. Στη στροφή αυτή, προάγγελος της οποίας ήταν η είσοδος του Γκέρχαρντ Σρέντερ στη διοίκηση της Gazprom, οδηγούν τη χώρα η αναζήτηση νέων αγορών και η απόφασή της να διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα τις εξαγωγές. Η Γερμανία έχει εγκαταλείψει εδώ και χρόνια την «κοινωνική οικονομία της αγοράς», το περίφημο «ρηνανικό μοντέλο», και έχει υιοθετήσει το ιαπωνικό μοντέλο. Πρόκειται, παραδόξως, για τη μεταθανάτια δικαίωση μιας συγκεκριμένης εκδοχής της Ανατολικής Γερμανίας, την οποία ενσαρκώνει η καγκελάριος: μιας εκδοχής πρωσικής, αυταρχικής και σλαβόφιλης.

Ας μη συγχέουμε όμως την πολιτική με την ψυχανάλυση. Από το 2008 που ξέσπασε η χρηματοπιστωτική κρίση, γράφει ο Αλέν Ντυαμέλ στη Λιμπερασιόν , η Μέρκελ δεν έχει σταματήσει να απογοητεύει. Αρχικά αντέδρασε εγωιστικά, αρνούμενη κάθε συλλογική δράση, για να καταλάβει τελικά ότι η κατάσταση των τραπεζών (και ιδιαίτερα των γερμανικών) καθιστούσε αναγκαία την αντίδραση του συνόλου των Ευρωπαίων. Προσφέροντας σήμερα μια εθνική απάντηση σε μια παγκόσμια κρίση, αποδυναμώνει την Ευρώπη και μετατρέπει τη Γερμανία από μοντέλο σε υπ΄ αριθμόν ένα ύποπτο.